سس‌‫سيز تبريز

ايكي هفته بوندان قاباق خويا گئديرديم. اوچ-دؤرد ساعات فورصتيم وارايدي تبريز ده دولانام و چون مقبرةالاشعرا (و يا قوشارلار آنيتي) ني گؤرمه‫ميشديم دئديم گئديم بير اوراني زيارت ائديم. ايندي‫يه قدر اوره‫يه سينن قدر تبريزده قالابيلمه‫ميشم و هميشه بئله اولوب! ائله تكجه اورادان سووشموشام!
اونوتموشدوم كي عكس گؤتورم، آنجاق اون-اون بئش دنه اوشاغين بير دن اورايا گيرمه‫سي و شهريارين مزارباشيندا فاتيحه اوخومالاري، او قدر من ايچين جاليب و گؤرمه‫لي صحنه ايديلر كي تئز جيب تئلفونو چيخارديب و سال ها سال!! ايسته‫ييرديم فيلم ده گوتورم، آنجاق ائله بيل اؤيرتمنلري اونلارلا فارسجا دانيشيردي و واز گئچديم. بئله دوشونورم كي عكسلري ياخشي سالميشام؛ بويورون بو گؤرونتو توپلوسونا باخين:

Photo Album: The Poets Mausoleum - Tabriz / Qoşarlar Anıtı - Tәbriz

بو گؤرونتولره باخاندا بو فيكيره دوشدوم: دوغرودان بو گؤزلليكده تيكينتي‫نين شكليني نئيه ايران ايسكسناسلارين اوستونده چاپ ائتميرلر؟ سيز ده بئله سوروغويلا قارشي اولوبسونوز كي نئيه آذربايجانين كولتورل و يا دوغال گؤرونتولريني نئيه ايرانين اولوسال(ميللي) پوللاريندا يايميرلار؟ اولمايا بونا گؤره دير كي ايران تومني‫نين ده‫يه‫ري گون به گون آزالير و آذربايجانا عاييد اولان گؤرونتولريني گؤزلردن سالماق ايسته‫ميرلر؟!

تبريز دن سؤز گئتدي و تبريزدن گلن بوتون خبرلر ياديما دوشدو...؛ تراكتورسازي‫نين سهامي، عدالت سهامي ساييلمادان، آذربايجانلي ايشچي‫لر، يوخسوللار و حتي وارلي و سرمايه‫لي‫آداملارينا ساتيلماماغي(!) كيمي آجي خبرلر و ان اؤنملي خبر، سهند تئكنولوژي بيلي‫يوردوندا كي روسوايليغي و اورانين اؤيرنجي‫لرين يئمه‫مك اعتصابي‫نين گوندم‫ده اولماغي(باغلانتي: 1 و 2). تبريز و يا آذربايجان بيلي‫يوردو منجه تكجه ايران يوخ بلكه اورتادوغونون ايلكين بيلي‫يوردو و سهند بيلي‫يوردو ايسه تكجه ايران يوخ بلكه اورتادوغونون ايلكين تئكنولوژي بيلي‫يوردو اولمالي دير، آنجاق دورومدان سيز مندن ده آرتيق خبرينيز واردير و بيلير سينيز كي بو بو بيلي‫يوردلار دونيادا 4000 دن و ايران‫دا اون و ايگيرمي دن، آشاغي سيراداديرلار و بونون نه‫دني تكجه ايشين ساپي عورضه‫سيز، يئتنه‫ك‫سيز و چيخارسيز سوروملولارين الينده اولماغي‫دير و منجه سهند كيمي بير بيلي‫يورد دا بئله بير روسوايليغي چيخاردانلار تكجه گرك دوه‫قوشو كيمي، اوتانماقدان باشلارين يئره سوخالار.
و البته سوسموش آداملار اونلاردان آرتيق سوچلودورلار؛ چونكو بيليم و كولتور يوردلاريندا بئله فاجيعه‫لر اولور و بئله قوتسال يئرلرين، ائله دوشونمزلرين الينده‫اولماغينا اعتراض ائتميرلر.
آذربايجانين بوتون يازيقليقلاري تكجه بيليم و كولتور يوردلاريندا كي قورت‫سالمادان قايناقلانير.

يوخاري‫دا ايشچي سؤزو اورتايا گلدي! يارين(ساباح)، مئي آيي‫نين ايلكي دير و دونياليق ايشچي‫لر گونو. بير تبريزلي سوروجو گؤردوم كي تبريز ده كي ايش‫سيزليگين چوخالماسيندان شيكايت ائديردي. دئييردي پئيمانكارلار گنجلري بير ايله ياخين ايشله‫ديرلر و اوندان سونرا اؤتورورلر و اونلار دا ايش‫سيز قاليب و موعتاد اولورلار، چونكو ايش‫دن تئز تيريه‫ك تاپيلير سانكي! من دئييرديم دوز دور آذربايجانين اوزاق كندلري بوشالير، آنجاق تبريز وار! بو ده تبريزين ايش دورومو!! هر حال‫دا ايش و ايشچي‫لر گونونو بوتون تورك و آذربايجانلي ايش آداملارينا قوتلو اولسون دئييرم، اومود كي اونلاردا اؤزگورلوك ايله و قورخوسوز اؤز ايستكلريني ايسته‫سينلر.

Aprel Utanmazları

Elə ki İranda yaşayan milyonlar Türk oxullarda öz anadillərini oxumaqdan yasaqlanmışlar və öz Qarabağ da öldürülmüş dildaşlar və dindaşlarının soyqırımına görə sayqılama və anma törəni isə qurabilmirlər.

Ancaq bu bağlantı və orada ki görüntü toplusunun başqa şəkillərinə baxsanız, görəcəksiniz İranda yaşayan 50-60min Erməni bütün qonularda özgürdülər və azatdılar Qarabağı işqal edənlərin nizami köynəklərin oxşar yuniformları öz uşaqlarına geydirib onların beynini yuyub, yerinə savaş ilə qan tökmək toxumu əkib, və hətta qızları başörtüsüz gətrirmək ilə(İran da bir qızın saçı evdən eşik də görünsə, polis tərəfindən dillənilər və çox danışsa da göz altına alınar), timsah gözyaşısı töksünlər. Bu o halda dır ki birinci dünya savaşı çağında olan şəkli və qondarma Erməni soyqırımı olayları, Osmanlı Türklərin yardımı olmazsaydl, Baki, Qafqaz və hatta Urmu, Təbriz də isə bir Müsəlman qalmayacqdı və Tezar Rusların kölgəsində, daşnakların əli ilə üz verən soyqırımlar(Cilovluq) davam tapacaqımış.

پر روهای آوریل

همانگونه که میلیونها ترک ایرانی از آموزش زبان مادری خود در مدارس محرومند، نمی‫توانند تجمعات و مراسمهایی را جهت محکومیت کشتار مسلمانان و همزبانان خود در قره‫باغ تشکیل دهند.
ولی اگر به این لینک و دیگر عکسهای آلبوم مربوطه در سایت دولتی فارس-نیوز نگاه بکنید می‫بینید که ارامنه در این میان در زمینه‫ه‫ای استثنا هستند و آزادند با پوشاندن یونیفورمهایی مشابه با لباس نظامی آدمکشان و اشغالگران قره‫باغ، به تن بچه‫هایشان، و در عین حال بدون رعایت حجاب عرفی مملکت، اشک تمساح بریزند. و این در حالی است که در واقعه‫ مشکوک و جعلی دوران جنگ جهانی اول، اگر ترکان عثمانی به داد آذربایجانی ها نمی‫رسیدند، در باکو، قفقاز و حتی تبریز و ارومیه شاید به علت تاخت و تاز و جنایات ارمنی‫ها(همانند جیلولوق فاجیعه‫سی) در سایه حمایت روسیه تزاری، یک ترک مسلمان هم باقی نمی‫ماند.

An Azerbaijani Carpet for an American Mother

I published a blog post about Howard Baskerville in the expired internet site ‘ildirim.com’, 4 years ago, that I decided to post it again with some changes:

Always April is the most remindful month in the history of constitutional battles of Azerbaijani warriors in Tabriz. I think it has been very marvelous event: An American young teacher leaved his developing country to inhabit in eastern world. He would love Azerbaijan society and would fight for freedom and democracy about100 years ago.

There were ceremonies that we can specify when Khiabani’s national group could attain power in Azerbaijan. Khiabani ordained commemorations for Mashrouteh(Constitutionalism) victims & martyrs. The one of immolations was American young Martyr, Howard Baskerville. Azeri handicraft Carpet weavers in order to appreciate from American people and specially Baskerville family created a carpet from Howard’s feature & send it to Howard’s mother.

Howard was born in April and was killed in April too. Howard Baskerville described in his own words the decision to join his students in the Nationalist movement as a matter of conscience.

TheNationalist forces in Tabriz made a determined sortie this morning, but with little result. An American missionary, Mr. Baskerville, who joined Sattar Khan a fortnight ago, was killed during the fighting.

تفاوت آمال

با اينكه ازمطلب عجيب روزنامه همشهري، آلمايولو چنين نتيجه گرفته است كه :"معلوم میشود که برای آنها نه فارسی گویی بلکه فارس بودن مهم تر است"، و من هم در ستون گونده ‫لينك(لينك روزانه) به آن، با توضيح "مطلبي ضد فرهنگي و نژادپرستانه در روزنامه همشهري" لينك دادم. ولي وقتي خود را جاي آن نويسنده مي گذارم و اگر مساله شعر را بر بر خود شاعر ارجح ندانم، يقينا دنبال مليت و هويت شاعر خواهم رفت و اينكه او را از اين نظر مشابه و هم گروه خود بدانم و اگر فارس بودم (حتي از نوع غير قوم گرايش) و "روز ملي شعر و ادب" را با "روز شعر و ادب فارسي" اشتباه مي گرفتم، شايد من هم مي گفتم در جايي كه سعدي و حافظ و فردوسي جولان مي دهند اين شاعر ترك خشگنابي و سراينده "سهندييه" و "حيدربابا يا سلام" چكاره است؟! و احتمالا خداي نا كرده حرفهايي تندتر هم مي زدم.

ولي مي دانم لاجرم عقل و منطق هر نوع تعصب و غرض را محكوم مي‫كند و بدين سبب شهريار را مي توانستم برتر شمارم، چون كه حتي به زبان غير مادريش، هم رديف همان شعرا كه به زبان مادريشان شعر سروده‫اند، نه شاعري‫، بلكه هنرمندي و اعجاز كرده‫است. به هرحال شايد باز هم نمي توانستم احساس را كنار بگذارم و سراغ سعدي و حافظ را مي گرفتم و آرزويم اين مي شد كه " كاش روز سعدي، روز ملي شعر بود"!

... بله، حق آروز را به او مي دادم، و اين آرزوي او را با آرزوي ميليونها كودك گذشته، حال و چه بسا آينده آذربايجاني مقايسه مي كنم كه اين آرزو را در سر دارند: "كئشكه اؤز آناديليمده ده يازيب اوخويابيلرديم(اي كاش به زبان مادري خود نيز مي توانستم بنويسم و بخوانم)"!

راستي! آرزوي ما كجا و آرزوي او كجا...؟!

اوستاد صمد سرداري نيا

جوما آخشامي "اورمو گؤلو خطر ده" يازي‫سيندا، آذربايجانين دوغال قايناقلارينين آرادان گئتمه‫سي و آنايوردوموزون ايچينده بير بؤيوك شوراكئتلي يارانماسي اوياري‫سي اورتايا قوياندان سونرا، گئديب ياتديم و همن آنلاردا آذربايجان سايتلاريندا يئيينليك ايله ياييلان بير آجي خبري ائشيتمه‫ديم؛ و او، آذربايجان كولتور يوردوندا، بؤيوك آراشديريجي و ان گوجلو يازارلاري‫ بيري‫سي‫نين اينانيلماز وفات خبري ايدي و بير آي‫، دوكتور بئهزاد بئهزادي كيمي ديل و سؤزجوكلر قايناغي اولان آدامي الدن وئرمكدن سونرا، آذربايجان چاغداش ايلايي‫ني يازيلار ايچينه كؤچورن آدليم اوستاد، صمد سرداري‫نيا دا بو يالان دونياني ترك ائتدي و نه يازيق كي اونون الدن گئتمه‫سي داها اوزوجو ايدي، چونكو آلتميش بير ياشي وار ايدي و آذربايجان كولتور اونون ايشلريندن داها آرتيق فايدالار آپارابيلردي...

بونو من‫ده اؤز نؤوبتيمده، بوتون آذربايجانليلار ايله ايرانلي توركلره باش ساغليغي دئييرم.

اورمو گؤلو خطر ده‫‫

سی-ائن-ائن (CNN) کانالی نئچه واختدیر "گزه‫گن خطر ده (Planet in Peril)" آدلی بیر کامپانییا باشلاییب و آدیندان بللی دیر، دونیا دا هاوانین قیزیشماغی و ایستی‫لشمه‫سی سونوجوندان آسیلی اولان یاشام موحیطینین(یاشام اورتامی-محیط زیست) خطرده اولماسینی گوندمه گتیریب و بوتون آداملارا، "بو گؤزل دونیا هامی‫میزین دیر و یئرین بؤتون بؤلگه‫لری بیربیرلرینه ائتگی قویابیلرلر، یاشادیغینیز یوردونوزو قورویون"، اویاری‫سینی وئرسین.

بو ایکی-اوچ ایل‫ده تک آذربایجان و ایران یوخ، بلکه کسینلیکله، دونیانین ان گؤزل و گؤرمه‫لی گؤلونون خطر ده اولماق خطرینین خبرلرینی تئز-تئز ائشیدیریک و گون-به-گون دوروم لاپ پیسله‫شیر؛ ائشیتدیکلره گؤره بو گؤلون سویو قورویوب و آرادان گئتسه، اونون دوزونو، یئل بوتون قیراق‫دا کی بؤلگه‫لره سه‫په‫له‫یه‫جک، و بونا گؤره، آذربایجانین باتی و اورتا بؤلوملرینی شوراکتلندیریب و کویره چئویره‫جکدیر و بونو آللاه گؤسترمه‫سین کی سالماس و خوی دان سولدوز و قوشاچایاجاق، و اورمو دان تبریزه قدر بیر شوراکتلی‫(کویر) و دوز چؤلونه دؤنسون. یاشام موحیطینین اوزمانجی دئییلم، آنجاق بئله دئییلیر کی اورمو گؤلونون اورتا سیندان یول چکیلمه‫دن چوخ، اورمو گؤلونه تؤکولن چایلارینین قارشی‫سیندا چوخلو و سایی‫سیز سد(باراژ) وورماق نه‫دنه‫نی بو اولایی‫ داها ائتگیلندیریر و منجه بو سدلرین ضررلری منفعتلرینی اوستون‫له‫مکده‫دیر و بو گرک اورمو گؤلونون یانیندا یاشایانلارین قولاغینا کولتورل ایشلر ایله یئتیشیب، و بونون اوچون بیر چؤزوم تاپیلسین.

بیز ایسه هم آذربایجانلی، و هم دونیانین بؤتون بؤلگه‫لرینین دوغال ساغلامیغینی قوروماغا دریندن دویغولو اولاراق، "اورمو گؤلو خطر ده دیر"، "Urmu Gölü TƏHLİKƏ də DİR"، "دریاچه ارومیه در خطر است"، "Urmiya Lake in Peril" کیمی بیر سؤزلر ایله بیر کامپانییا یاراتمالی، و بوتون دونیا دان بو یولدا یاردیم ایسته‫مه‫لی‫ییک.

آفریقالی‫لارین گؤزل بئله بیر آتاسؤزلری واردیر: "اونودمایاق بو اؤلکه‫لر ساده‫جه بیزه بؤرج وئریلیب، بیزیم دئییل‫لر، بلکه گله‫جک نسیللرین دیر" و داها اؤنملی "اورمو گؤل خطر ده دیر".


بورانی‫ اوخویون:
باتی آذربایجانین یاشام اورتامی قوروماق گئنل مودورو خبر وئردی:
اورمو گؤلو اولوسال پارکی‫نین 120 هئکتاری‫ شوراکتلنمه‫‫سی، و یاز ایلکینده(گولن آیی)، گؤل سویونون اوجالیغی‫ 29 سانتی‫مئتر آشاغی‫یا ائنمه‫سی

(مديرکل حفاظت محيط زيست آذربايجان غربي خبر داد:
شوره‌زار شدن 120 هکتار از سطح پارک ملي درياچه اروميه و كاهش 29سانتي‌متري سطح آب درياچه در فرودين ماه)

...

بو سؤزلری یازاندان سونر، ساماواردان قارا-چایین اوستونه داغ سو تؤکوردوم، و فیکریم ده قالمیشدی اورمو گؤلونده؛ بیر دن گؤردوم ایستیکاندان سو آشب-داشیر! الیم آز قالدی یانا...

لزوم حضور ایران در اتحادیه های فراقومیتی منطقه

چندي قبل آقاي احمدي نژاد در اجلاس سران شوراي خليج فارس به عنوان ميهمان شركت كرد و اتفاقا كار درستي بود چون اولا ايران و كشورهاي عربي همسايه اند و مهمتر از آن در ايران چند میلیون عرب زندگي مي كنند و حتي بهتر است در چنين اجلاسي عضويت دائم داشته باشد.
آن موقع با ديدن خبر فوق فكر كردم چه خوب بود ايران در اتحاديه شش كشور ترك زبان هم شركت كند و حتي بايد عضو شود، چون بر خلاف مدل عربي، جمعیت تركهاي ايران به تنهایی بیشتر از کل جمعیت ازبکستان(دومین کشور پرجمعیت در میان شش کشور مزبور) و یا مجموع جمعیتهای ساکن در جمهوری های آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان می باشد، و با حضور قدرتمند و ثقیلی در چنين مجامعي مي تواند نفوذ خود را در منطقه بيشتر كرده و مثلا از حق و حقوقي كه عنوان مي شود در درياي خزر از دست داده، بهتر دفاع كند و مانع نفوذ كشورهايي مثل روسيه و بدتر از آن، يعني ابرقدرتهاي آنسوي جهان، شود.

امروز مطلبي در سايت خبري دويچه‫وله ديدم كه مرا به ياد همان موضوع فوق انداخت:
تأسیس اتحادیه‌ی کشورهای فارسی زبان

البته سالهاست كه ايران به علت زبان مشترك فارسي، با افغانستان و تاجيكستان چنين اتحاديه غير رسمي را تشكيل داده و با آنها مراودات فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي نزديكي دارد و حتي بهتر است اين اتحاديه به صورت رسمي تشكيل شود؛ اما در اين مطلب ضمن آوردن مثال اتحاديه كشورهاي ترك زبان، به نكاتي اشاره شده كه در آن به جاي اينكه هدف از تشكيل چنين اتحاديه‫هايي وفاق و انسجام و توسعه منطقه‫اي عنوان شود، بيشتر به موارد انحرافي پرداخته شده، و چنين در ذهن متبادر مي شود كه دكتر تورج اتابكي فكر مي كند، "تركها به دنبال تشكيل يك كشور بزرگ(و نه اتحاديه منطقه اي و فرهنگي!) كه بعدا هم بسط پيدا بكند(!)، بوده‫اند و هم اينك در اين راه شكست خورده‫اند(!) و هم اينك به هم با بد بيني نگاه مي كنند و ما هم بايد خوشحال باشيم و از اين فرصت تاريخي استفاده كنيم!!"؛ و اين در حالي است كه نه هدف ذكر شده صحيح است و نه نتيجه اي كه از آن به عنوان شكست ياد مي شود:

«این که چهار کشور از پنج کشور آسیای مرکزی، ترک تبار هستند، زمینه را برای همکاری بیشتر آنکارا با این کشورها هموار کرده و در این تردیدی نیست. ولی آنگونه که آنکارا گمان می کرد، ترک زبان بودن این کشورها کافی است برای بسط یک اتحادیه‌ی کشورهای ترک زبان، این مسئله عملی نشد. یعنی وقتی‌که نگاه می‌کنیم بعد از چند جلسه‌ای‌که روسای این کشورها اینجا و آنجا با هم داشتند و ادعای برپائی یک اتحاد کشورهای ترک زبان را پیش کشیدند، عملا تفرقه جایگزین آن وفاق پیشین شد و این کشورها از همدیگر فاصله گرفتند و با بدبینی به همدیگر نگاه کردند. به هر صورت به نظر من همین امر سبب شد که ایران به تجدید نظر در رابطه با کشورهای آسیای مرکزی دست بزند. یعنی پیشتر گمان می کرد که یار متحدش در آسیای مرکزی فقط تاجیکستان است و می تواند با تاجیکستان و افغانستان اتحاد کشورهای فارسی زبان را شکل بدهد ولی بعد از ناکامی آن اتحاد ترک‌ها، به بسط رابطه‌ی خودش در حد سیاسی و اقتصادی با جمهوری‌های مانند قزاقستان پرداخت و الان بعد از تاجیکستان رابطه نزدیک تری با قزاقستان نسبت به جمهوری‌های دیگر دارد.»

و با آوردن عباراتي همچون: "درسال‌های اخیر کشورهای آسیای مرکزی به بسیاری از سازمان‌های مختلف بین المللی پیوستند. ولی یک سازمان و یا اتحادیه مشترک منطقه‌ای بر اساس مشترکات فرهنگی و زبانی، تا به‌حال شکل نگرفته است."، اين نظر به يقين تبديل مي شود كه بعضي ها هنوز فكر مي كنند كه در كارهايي همچون تشكيل اتحاديه هاي زباني و فرهنگي، هميشه بايد جنبه تماميت خواهي را در نظر گرفت! و بايد به عرض آنها رساند هيچ عيبي ندارد چنين اتحاديه‫هايي بايد تشكيل يابند و چه بهتر است كه باهم اشتراك و همپوشاني داشته باشند و اين بهترين عامل رد در برابر اختلافات منطقه‫اي است و نبايد هيچ موقع همه چيز را سياه سياه و يا سفيد سفيد ديد.
و در اين راستا، يعني رد توهم سفيد و سياه بودن قضايا، به ويژه موضوعات فرهنگي، آقاي دكتر هومن پيماني چه خوب اشاره كرده‫است كه: "نه تنها ایران، افغانستان و تاجیکستان، بلکه کشورهائی مثل ازبکستان هم به‌طور طبیعی می تواند عضو این اتحادیه باشند. به‌خصوص این که اشتراکات قومی، فکری و فرهنگی هم وجود دارد. از جمله همین برگزاری مراسم نوروز که موضوع روز هم هست. در تمام این کشورها مراسم نوروز برگزار می شود."
و البته در چنين مواردي، وقتي به وجود فارس زبانان در ازبكستان اشاره مي شود، هر عقل سليم ايراني به راحتي به ياد 20-30 ميليون ترك زبان ايراني هم مي افتد و از مقامات ايراني انتطار دارد، وقتي خبري همچون خبر زير مي شنود، بتوانند با كشوري سكولار مثل آذربايجان و تركيه و ... هم از اين دست كارها بكنند و هيچ ترس و واهمه‫اي از درون و برون كشور نداشته‫باشند و از موقعيتهاي استثنايي‫ ايران(به دليل داشتن ملتي بي‫همتا و چند قوميتي) جهت توسعه و نفوذ در منطقه به عنوان مهمترين عامل صلح و وفاق منطقه‫اي استفاده كند:

" یکی از نتایج نشست وزرای خارجه ایران، افغانستان و تاجیکستان بررسی طرح تاسیس تلویزیون مشترک فارسی زبان بود . سه کشور فارسی زبان با ساختارهای سکولار و اسلامی و همچنین با مشکلات سیاسی فراوانی که وجود دارد، تصمیم گرفتند در شهر دوشنبه مقر این تلویزیون را تاسیس کنند. برخی از کارشناسان محلی این اقدام را نخستین گام برای اتحاد این کشورها ارزیابی کرده‌اند"