Friday, July 30, 2010

آما بیزیم ایچین، سیزین یالان باسماغینیزین نه دنی موشخخص دیر

گونش ایشیغی آلتینداکی اولای لاری آچیقلاماق گولمه لی دیر، آنجاق داها گولمه لی ائله بو ایشیق دا گئرچکلری ترسینه گؤسترمک دیر.

بو یئددیجه(هفته) تئهران دا دئییلم و تئهران دا اولمادیغیم ایچین گئتدیم 40-50 مین ایله بیرلیک ده بلدیه ییغماسینین آلقیشلاماغینا. اویون آراجی سی الیندن گله ن ایشلری تئهرانین گؤی ییغماسی ایچین گؤردو. ایکینجی یاری بیر آن اولوسال شوعارلار یئرلرینی وئردیلر داورین سوچلاماغی و یامانلاماغینا. من ده یامانلاییردیم! آما فوتبول دا کی هیجان و دویغویا غلبه ائتمک چتین دیر. یامانلاماق عوضینه هویلاماق یئترلی ایدی. یانیمداکیلارا دئییردیم تیراختور اوچون دا صاباح پیس اویونلار چیخارداجاقلار. بونلار ایسته ییرلر ایلک آددیم دا آذربایجانلیلاری سارسیتسینلار. ائو صاحیبی اولاراق اویونو اوتوزدوق. اویونون ایلک و سون قولونو بیز وورموشدوق و بونا گؤره چوخ دا راحاتسیز دئییلدیک! ائو ده سونوجون پیس اولدوغونا باخمایاراق، کیمسه سهند ایستادیوموندا صندلی اوتلامادی؛ هئچ کیمسه سارسیلمامیشدی. هامی یئریندن دوروب آدام کیمی یولا دشدولر ائولرینه ساری. بیر چوخ دا دئییردیلر "تئهران – تئهران"؛ دئییردیلر دای بیز ائوه گئتمیریک، موستقیم گئدیریک یارین آخشامی تیراختورون یاردیمینا. دوغروسو بیز ده یورولموشدوق، گئدیب ائل گؤلونده بیر آز دولانیب ، یانینداکی پارکینگ ده چادیر قوروب یاتدیق! یارین دوروب گون اورتایا قدر بیر آز دولانیب خالخالا ساری قاییتدیق.

آخشام چاغی تیراختور – پارسپولیس اویونونو تیلویزیوندان ایزله دیک. اویون باشلانماغیندان اؤنجه، بللی اولدو تیراختور قارشی سیندا دورانلار، اوراقلاری آیاغا باغلاییبلار و بوتون شوونیستی یامانلاری ائشیتدیک. بو فوتبولون یاخشی لیغی بوندا دیر کی لازیم دئییل هامی یا دلیل و منطیق ایله دئیه سن، آذربایجانلی لارین حاقلاری نه جور یئییلیر. بو فوتبول ان ساده اؤرنک دیر، حتی اینانمایانلار ایچین!! حتی تیلویزیون ایستودیو ایچیندن آذربایجانا یامانلاما سسی گلیردی. اویونو آراجی لیغی دا تیراختور قارشی سیندا ایدی... یامانلار چوخالیردی. دئدیرلر فننی پرابلئم دیر. سونرا فننی پرابلئم چؤزولوردو، بیر داها یامانلارین سسی گلیردی. "صدای عرعر نمیاد" "فننی پرابلئم" ایدی، آما "آذربایجان وار اولسون" سسی گلنده دئییلدی ایندی کی پرابلئم "کولتورل پرابلئم" دیر و تاماشاچیلارین راحاتسیز اولمادیغینا گؤره بو سسلری کسیریک! تیلویویزیون آپاریجی سی اؤز وظیفه سی سنیریندان آیاغینی اویانا قویوب و تیملرین جزالانماغینی ایسته دی. البته بللی ایدی که منظورو تیراختور یانداشلاری ایدی، تورکلری ائششکه اوخشادان آنقیرانلاری یوخ!

24 ساعات گئچمه میشدی جزالاندیق. تیراختور 2 و پارسپولیس 1 ایکی ائو اویونوندان یانداش سیز اولدو! لاپ گولمه لی ده بو ایدی کی بلدیه ده جزالاندی! یانی تکجه بیز ایچین بئله دئییل، بلکه شوونیستلر ایچین ده "آذربایجان تیملری، فرق ائله مز رنگلری"! بو جزالانماقلار ایله بیلدیردیلر کی اؤز دیلداشلاری، یانی افغانلی لاری ائششکدن ده آشاغی بیلیرلر. فارسلارا آفغانلی دئمه یین جزاسی ایکی اویون محرومیت دیر، آنجاق تورکلره ائششک دئمه یین جزالانماغی بیر اویون!

اویوندان سونرا بوتون یایین و مئدیا، آذربایجان و تیراختورا سالدیریب و اولایلاری ترسینه گؤسترمک ایسته دیلر. بو آرا دا ایکی سؤز من ایچین اؤنملی ایدیلر:

1- تیراختورون یئنی باشقانی، جعفری، اویوندان سونرا دئدی:  "یانداشلارین داورانیشلارینی تکجه بیز کونترول ائله یه بیلمریک، باشقا قوروملار(اورقانلار) ایسه یاردیم ائتمه لی دیلر". کسینلیکله او دوز دئییر. البته من بیلمیرم اونون باخیشی هانسی آچیدان دیر و هانسی قوروملار دان یاردیم ایسته ییر؛ آنجاق منجه ایستادیوم دا دئییلن "تورک دیلینده مدرسه، اولمالی دیر هر کسه" ایسته یی، بیلیندیریر کی هانسی قوروملار تیراختور یانداشلارینی تکجه فوتبول سینیری ایچینده ساخلاماقدا کؤمک یئتیره بیلر!

2- تیلویزیون و رسمی خبر سایتلاری، بیرلیک ده دئییردیلر: "تیراختورچولارین لیگین ایلکین ایونوندا بئله حیرصلنمکلرینین نه دنی موشخخص دئییل"!!!
جاواب دا بیر سؤز دئمک اولار: آما بیز ایچین، ایستادیوم دا "یاشاسین آذربایجان" سسلننده، سیزین حیرصلنمک و یالان باسماغینیز، و تورکلره ایهانت ائتمه گی دوغال و عاددی بیلمه یین نه دنی موشخخص دیر. نوختانیز چوخدان دیر قیریلیب؛ قودوروبسونوز"!

Wednesday, July 21, 2010

هوشو باش‌دان قاچيردان بلگه‌سل

من بلگه‌سل(مستند) فيلملري هر قونو دا اولورسا اولسون چوخ سئوه‌رم. البته اولابيلر فيلم‌ده يالان‌ ايستينادلاردا اولسون؛ بو قاليب باخيجي‌نين ديققتي و اونون تعصصوبسوز دويغولانماماق، و منطيق اوزو ايله اولاي‌لاري بير بيرلرينه تارازلانديرماسينا. موستند فيلملرين ان‌اؤنملي ده‌يه‌ري بودور كي باخيجي‌نين خوشونا گلديكلرينه فيكير وئرمه‌ييب و اونا تكجه گئرچه‌يي اولدوغو حال‌دا تانيتديرسين. اولابيلر آجي گئرچكلر ده اورتايا قويولوب و باخيجي‌نين كئفي‌ني پوزسون. يوخسا فيلم بلگه‌سل بلكي "تخيلي" اولوب و اوزاقدان باخانلاري گولدوره‌جك.

بو سؤزلري يازماغين نه‌ده‌ني اليمه چاتميش بير ايمئيل ايدي. اونو ايرانين قوندارما تاريخينه وورولموش ديلداشلارين بيري‌سي يوللاميشدي. يقين كي سيز ده بئله توركلر ايله سؤزونوز اولوب. آنجاق اونلار ايرانين قوندارما تاريخي‌ني گؤي‌لردن گلميش "وحي" كيمي سؤزسوز و ده‌ييشيلمز بيليرلر. ايمئيلين باشليغي "ايران ايلايي‌نين بير داها دوزه‌تمه‌سي (فيلم بازسازي تاريخ ايران)" ايدي و اونون ايچينده "ايران، يئددي اوزلو مدنييت (Iran, Seven faces of civilization)" بير ساعاتليق موستند آدلي فيلمي‌نه باغلانتي وئريلميشدي. ايلك ايمئيل گؤنده‌رن فارسجا بير آچيقلاما دا بئله يازميشدي:

این فیلم باز سازی تاریخ ایران به گونه ای فشرده(!) و آنقدر زیباست که هوش از سر می برد(؟!) و آنقدر مستند که می توان با آسودگی خیال(!) آن را دید و از آن اموخت برای بهبود حال و ساختن آینده.

چئويري بو ايران ايلايي‌نين بير داها دوزه‌تمه فيلمي، ائله سيخيلميش دوروم‌دا و ائله گؤزل‌دير كي هوشو باش‌دان قاچيردير، و ائله بلگه‌سل دير كي دينجليك ايله اونا باخيب، و اون‌دان ايندي و گله‌جه‌يي دوزه‌تمك ايچين اؤيره‌نمك اولار!

من ايسه بو فيلمين ايلغيم، توهم و خوليا اولدوغوندان بيلگي‌سي اولان كيمي، بئله يانيت وئرديم:
بير بلگه‌سل و تاريخي فيلم ائله اولمالي‌دير كي هوشو باش‌دان قاچيرتماق يئرينه، يوخونو باش‌دان قاچيرتسين و آدام اونا دينج و آسوده خيال ايله باخا بيلمه‌سين!

Tuesday, July 20, 2010

نيما اركاني‌ بيزيم كيمي دوشونور مو؟

من ايچين، داش‌قاپي‌ بيلاغي‌نين "آذربایجان‌لی‌لار دئیه‌سن تانینیب‌لار" يازي‌سي، مئهران باهارلي‌نين بير يازي‌سيندا دئديگي "آذربايجان ايران خالقلاري‌نين سازماني ميللي متحدي‌دير كي دؤشون وئريب قاباغا، اؤن‌ده اونلارين دا بايراقچي‌سي اولسون" اورتاق قونو دا ايدي؛ بو ايكي سؤز بير منظورو دئمك ايسته‌ييرلر. بونا گؤره من ايسه يازماق ايسته‌ييرديم آنجاق سؤز تاپماييرديم كي مونجوق(بو بيلاغا گؤره آرتيق بيلگي اله گتيرمك ايچين اول ده بو يازي‌ني اوخويون: آناديلي قارشي‌سيندا) بيلاغيندا موناظيره‌يه اوخشار يازيشمالار و يوروم قويمالار ياديما دوشدو. مونجوق بيلاغي‌نين يازاري، آذربايجانين سئچگين بيليم آداملاري‌‌نين بيري‌سي اولاراق، يوروملارين بيرينده منه بئله دئميشدي:
در ضمن نیما ارکانی هم [كه] این روزها در سایت های ایرانی زیاد به او افتخار می کنند همشهری است. عقایدش هم در مورد آذربایجان به عقاید شما نزدیک است. دیگه صدای این تکه‌اش را در سایت‌های ایرانی در نمی آورند!
( ايرانلي دوشه‌رگه‌لرين بو گونلر اونا چوخلو افتخار ائتديكلري، نيما اركاني دا هم‌يئرلي‌دير. آذربايجان حاققيندا كي عقيده‌لري سيزين عقيده‌لره ياخين‌دير. بو تيكه‌نين سسي‌ني داي ايرانلي دوشرگه‌لر چيخاتميرلار!  - باغلانتي )
من او گون بو سؤزه چوخ ديققت ائله‌مه‌ديم. اؤزومله دئديم آذربايجانين چوخلو ميللي دوشونجه‌سينه صاحيب اولان بيليم آدامي واري‌دير؛ بو دا حتمن بيري‌سي دير. ولي سونرا منه ماراقلي اولدو گؤروم بو نيما اركاني كيم‌دير. مونجوق بيلاغي‌نين يازاري اؤزو بير بيليم آدامي‌دير و ائله بئله‌سينه باشقا بير اونايلاديغي بيليم آدامي‌نين عقيده‌سينه گؤره ساده‌ليك ايله نظر وئرمز. اينتئرنت ده آختارديم و گؤردوم هـــه‌ن؛ "نيما اركاني حامد" اؤزو ايچين دونيا دا بير تانينميش فيزيك‌چي دير. آمئريكانين تئگزاس ايالتي‌نين هيوستون شهرينده آنادان اولوب و اوتوز سكگيز ياشي وار. هم آتاسي و هم ده آناسي فيزيك اوستادي‌ديرلار و يقين‌كي اونون اؤيره‌نديكلري ايله آنلاديقلاري حيساب-كيتاب اوزوندن دير. لاپ ماراقلي سؤز بودور كي نيما اركاني ياخين گله‌جك‌ده ايكينجي "آلبئرت آينيشتاين" اولابيلر*.
 ايسوئچره‌نين(سويس) آدليم CERN مركزينده آراشديرما امكداشلاريندان‌دير. ياديما گلير CERNـين آچيليش خبرلري ياييلاندا و دئيلله‌نده بوتون ميللتلردن اورادا بيليم آدامي توپلانيب، دئييرديم هاني بوتون ميللتلر؟ هاردا قالدي بيزيم ميللت؟! البته اونو بيزيم ميللت CERNـه يوللاماييب! تئگزاسلي‌لار يوللاييبلار. منه تكجه بو ماراقلي ايدي كي مونجوق بيلاغي‌نين يازاري دئميشدي نيما اركاني آدلي بير آدامين آذربايجانا گؤره دوشونجه‌لري منه ياخين‌دير؛ حالبوكي او آذربايجان و يا ايران‌دا يوخ، بلكه دونيانين اوباشيندا تئگزاس دا كي قيرميز بويون (Red Neck) اؤكوزبازلار يوردوندا دوغولوب و يئتيشيب. آما او آذربايجانلي كيمليك‌چي لر كيمي دوشونور. بو حدسيز اؤنملي‌دير. و يازيقلار اولسون كي بيز اونو تانيميريق و دوشونجه‌سي‌ني ده گرك يوخاري‌دا دئديگيم حال‌دا تصادوف اوزو ايله كشف ائده‌ك!

نيما اركاني‌نين CV سينده 80 دنه ياييلميش مقاله‌ سيرالانميشدير. ســكــسن دنه مقاله يازماق بو ياش‌دا تايسيز بير ايش‌دير و هر بيليم آدامي‌نين ايشي دئييل. آنجاق بو مني اينجيدير كي بئله بير اؤزل آدام اؤز عقيده لريندن گئنل اولاراق يايمير؟ سوز اؤزگورلوغو قارشي‌سيندا ايسه اورالاردا بير سيخينتي يوخدور. نه ياخشي اولار او بير ساده بيلاق آچيب هر ايل بير ايكي‌دنه اؤز نئجه دوشونمه‌سيندن يازايدي. بئله ليكله اؤزگه‌لرده اونو اؤزلرينه صاحيب چيخمازديلار. كاشكي نيما اركاني دا بو سونوجا يئتيشمه‌سين كي: "آذربايجان‌لي‌لار دئيه‌سن تانينيب‌لار" و باشقا طرف‌دن اونون كيمليگي و نئجه دوشونمه‌يي‌نين بيلينمه‌سي لازيم دئييل.

ي. س:
1- بونو وورغولامالي‌يام(تاكيد ائتمه‌لي‌يم) كي "بيلاق (وبلاگ)" يازماق ايله، بير آدامين اؤز دوشونجه‌لر وباخيشي‌ني باشقالار ايله پايلاشماق، بير قونو دا "اوزمان" اولماق آنلاميندا دئييل و توپلومسال ساحه‌لرده هامي اؤز "تخصصـ"ـونه باخماياراق سؤزونو آچيقجا دئمه‌لي‌دير. منجه، اؤزلليكله بير خالقين سئچگين و نوخبه آداملاري بو ايشي گؤرمه‌لي‌ديرلر. اينتئرنئت و تئكنولوژي واسيطه‌سي ايله باخيشلار پايلاشماسي، بيلمه‌يه‌نلرين ده بيلگي ال‌ده ائتمه‌يينده داها فايدالي اولاجاقدير.
ايكينجي فايدا دا يوخاري دا دئديگيم سؤزلر دير؛ بئله اولورسا آذربايجان سئچگينلري آذربايجانلي‌لار آراسيندا تانينماميش دورومدان چيخيب و آذربايجان گنجلري اونلاري اؤزلرينه "نومونه، اؤرنك و اولگو" قويماق ايله داها آرتيق "اؤزونه گووه‌نمه و اعتماد به نفس" تاپاجاقلار. و بو تكجه آذربايجان خالقينا يوخ، بلكي دونيا بيليمينين زنگين‌لشمه‌يينه ايسه خئيرلي اولاجاقدير. البته بو ايش "گئرچك" آد و ايمضا قويماق ايله اولمالي‌دير؛ يوخسا گينه ده سئچگينلر تانينماياجاقلار و "گيزلي آد ايله يازيرام" دئمه‌ك‌ده هئچ نه‌يي چؤزمه‌يه‌جك.

2- بير آجي گئرچك ده واردير و آدليم آداملارين مئديانين گؤزو اؤنونده اولمالاري‌دير. كيچيك آدملارين(مئديا باخيشيندان دئييرم) نه قدر ده بؤيوك فيكيرلري اولورسا هئچ كيمسه بيلمه‌يه‌جك و مئدياني ديزه چؤكدورمك ايچين داها چوخالماق زورونداديرلار. بؤيوك آداملاردا (گينه ده مئديا باخيشيندان دئييرم) نه قدر ده بالاجا و ده‌يه‌رسيز فيكيرلري اولورسا هامي بيله‌جه‌ك! اؤرنك ايچين بير ايكي آي بوندان اؤنجه تيراختورون مينلر يانداشي‌نين شوعارلار و سؤزلري‌نين بير دنه دايي‌كيمين آدامين سؤزلرينه يئر بوشاتماسي‌ني دئمك اولار. ايندي نظر ده آلين بؤيوك و آدليم بير آدامين اؤزوندن بؤيوك فيكيري اولماسادا، بيزيم دوشونجه‌ميز ايله قارشي دورمايا و يا آرخا دورا. نه اولار مي؟! بيزيم اليميزده اولمايان مئديا بئله بير اولايين اوستونه اؤرتمك و خبري‌ني گيزله‌تمك ايسته‌يه‌جكدير. ائله آداملارين بؤيوك دوشونجه‌لره ماراق گؤسته‌رمه‌سي چوخ ده‌يه‌رلي و آلقيشلامالي‌دير. آلقيشلامالي اولماغين نه‌ده‌ني اونلارين آدليم‌ليغا گؤره آرتيق ريسك و قورخوتماق قارشي سيندا اولمالاري‌دير.

* - Is Nima Arkani Hamed the Next Albert Einstein?

Sunday, July 18, 2010

كيتاب، درگي، تئست و پاپروز ساتيرام

دوز اون ايل بوندان اؤنجه‌نين يايين قيزغين گونلري ايدي. ايصفاهان‌دا دان‌اولدوزونون بيرينجي سايي‌سيني 200 جيلد ده چاپ‌دان چيخارتميشديق. ايسته‌ييرديك ايران دا بو ايكي يوز دنه درگي سس سالسين. البته سس ده سالميشدي گئرچكدن. اؤيره‌نجيلرين هر بيري‌سي اون-اون بئش جيلد قولتوقلارينا ووروب اؤز شهرلرينه آپاريرديلار. من ده اوتوز دنه اردبيله ساري آپاريرديم. يئتميش دنه تئهرانين انديشه نو كيتاب ائوينه وئرديم. اردبيل ده بيري‌سيني تانيميرديم. لاپ او گئديش گليشي چوخ اولان چهارراه دا كي كيتاب ائوي‌نه گيرديم دئديم بو اون دنه توركجه اؤيرنجيسل درگي‌ني ايصفهان‌دا يايميشيق. اولورسا بو اون دنه‌ني ده سيز ساتين. اوره‌ييم ده دئييرديم ايندي منه دئيه‌جه‌ك ساغ اول اللر وار. ايصفاهان‌دا سيز توركجه درگي ياييرسينيز مي؟! آما ده‌وه نالبنده‌ باخان كيمي منه دئدي چيخ گئت گؤروم! بيز بورادا دانيشجويي- مانيشجويي مجلله ساتابيلمريك! لاپ آز قالدي دئسين باس باييرا!!

من ده سانكي دونيا باشيما فيرلانيردي بونو بو حيسابا قويدوم اورادا كيتاب ساتانلار سيخينتي آلتينداديرلار! بير درگي ساتان كيوسكا ساري گئديب اونونلا دانيشديم. او دا ائله بيل توركجه درگي ساتماق ايله پاپروز ساتماق آراسيندا فرق بيلميردي. مندن آليب دئدي ساتيش‌دان سونرا يوزده ايگيرمي‌سي منه يئتيشه‌جك. من‌ده سئوينيب دئديم سن تكجه سات يوزده اوتوزون سنين!

* * * * *

10 ايل او گونلردن اؤتور.
"روبو ايكي" بيلاغيبير پوست قويوب "بير كيتاب ائوي‌نين ياسيندا(در سوگ يك كتابفروشي)" باشليغي ايله. اوره‌يي بوندان دولو دور كي اردبيلين بير باشقا دوزگون كيتاب توكاني ايسه كولتورل ايشلردن اوزاقلاشميش‌دير و اورا دا اولوب كونكور كيتابلاري‌‌نين بورسو! آنجاق منجه آذربايجان‌دا كيتاب ساتانلارا چوخدان دير ياس توتمالي‌ييق. اؤز آناديليميزده ده كيتاب ساتمايان و يايمايانلارين اولوب اولماماغي، يوخسا تكجه تئست و كونكور كيتاب ساتماقلاري، و يا كيتاب يانيندا پاپروز و پوفك ساتماقلاري، هئچ ده اؤنملي دئييل!! اولو تانري رحمت ائله‌سين!

Tuesday, July 13, 2010

قوندارماق آغاجي باشينا چيخان

مئهدي به‌ي گئچن يازي‌دا گليب يوروم قويوب و يازيب كي عنایت الله رضا دا قبضین قیراغین قاتلادی! و تابناك سايتي‌نين خبري‌نين آدرئسي‌ني وئريب. خبر باشليغي بو دور: "درگذشت چهره‌نامي تاريخ و فرهنگ ايران"؛ اووو هه...!!! خبرين ايچين ده ايسه بئله يازيليب:
دكتر ... از جمله چهره‌هاي شاخص در حوزه تاريخ و فرهنگ ايران به شمار مي‌رود كه منبع و مرجعي مطئمن و بي جانشين براي حل برخي از معضلات و پرسش‌ها درباره تاريخ تمدن و فرهنگ ايران به شمار مي‌رفت.
پاريللايان دوشرگه‌نين بو سؤزو مني بابك نهرئين (صمد-ممد) اويون چيخارتمالارينين بيري‌سي‌نين يادينا سالدي! صمد آتاسي‌ ايله  گليرلر آرتيستليك تئستي وئره‌لر(Youtube). تئست آلان اونلارا دئيير هئچي بيليرسينيز تئست(test) نه دير؟! اونلار دا بيلميرلر؛ آنجاق بالا و آتا بو سورغونون جاوابي‌ني بيلمك ايدديعاسي ائله‌ييب كل-كل ائليييرلر! آپاريجي دا بيلير آنجاق آتايا دئيير سن كي بيلي‌سن تئست نه دير دئه گؤرك. صمدين  صمدين آتاسي دا اؤزوندن بير شئي‌لر سويله‌ييب و حتي تئستين يئرينه "توست(tost)" دئييير! بير يئر ده ائله بيلير كي آپاريجي اونون جاوابي‌ني اونايلايير؛ شاد اولوب و شنليك ايله اوجا سس ايله دئيير : "آلله چوخ شوكور؛ بيلديم! سربولند و پيروز چيخديم!!" صمد ده تئز آتاسي‌نين كئفي‌ني پوزور دئيير : "هه، چيخدون! آما آغاج باشينا دا!"

تابناك دا قبضين قيراغين قاتلايان عينايته، ايران كولتور و تاريخي سوروملارينا يانيت وئرمك ساحه‌سينده، آرخايين و يئري دولدورولماز بير قايناق لقبي وئريبدير! من ده دئييرم هن... عينايتين يئري دولماز! او دا قوندارماق آغاجي‌نين لاپ باشينا چيخيب و اوندان يوخاري يئره هئچ كيم چيخابيلمز...

اؤلوم‌دن سیزان حایات

البته بو گونلر به‌تر ایستی‌دیر وآرازین اوخودوغو "دؤرت بیر یانیم سیبئریا دیر و دؤرت بیر یانیم بوز باغلاییب ... اوشویوروم، اوشویوروم، اوشودوکجه دوشونوروم (یا دا ترسینه!؟)" هئچ کیمسه‌نین یادینا دوشمز، حتی گازی کولئر قارشی‌سیندا! آما یوسوفون یازدیغی "اؤلوم‌دن سیزان داملا دیر حایات" منی‌ده، گئجه یاری‌سی به‌ته‌ر فلسفی و عیرفانی فیکیرلره سالدی.

من‌ده ماهنی‌لارا قولاق آساندا، آنلاملارا چوخ دیققت ائتمه‌رم؛ ولی بو شئعر گئرچک‌دن ماراقلی دیر( ایلک دؤنه‌دیر کی اؤلومه ماراق گؤسته‌ریرم!). بو "اؤلوم‌دن سیزان داملا دیر حایاتـ"ـا ائله یومورتا یوخسا توووغون اؤنجه یارانماغی کیمی دانیشماق اولار. آنجاق من یوسوفون بیلاغیندا آشاغی‌دا کی یورومو قویدوم. بو قونودا آدام چوخ فیکر ائلیه‌نده، کولئر و سویودوجو لازیم دئییل؛ گرک آدام یایین ایستی‌سینده اوتاغی قیزدیرا:

منجه یاشاماغی آخیم‌دا اولان سووا اوخشاتساق، اؤلوم ایسه دونموش بوز دور. ایندی بوز، دیریلمک و جانلاماق ایسته‌سه، گرک اه‌ریسین. بئله‌لیک‌له یاشاییش اؤلوم‌دن سیزان داملادیر...
و نه گؤزل بنزه‌‌دیب شاعیر...
بونو دا دئییم کی دونیادا سوکون و دایانما یوخدور و هر نه داینامیک دیر و فیرلانیر(مئولانانین عیرفانی/سما رقصی). بوتون بوزلارین اریمه‌یی کیمی، اؤلوم ده بوتونلوکله یاشاماغا چئویریله‌جکدیر.

Monday, July 12, 2010

ساوالان‌دان اوزاق ايستي‌ يئرلرده

فارس يولداشلارين بيري‌سي تور ايله گئديب آساليم - خالخال داغلاريندان SMS وورور نه‌يه كه‌سيب قاليبسينيز تئهران‌دا، بورا كي بئهئشت‌دير! من‌ده سؤزون دوزو بيلميره‌م نه جاواب وئرم، ايسته‌ييرم دئيه‌م قيشين كوله‌گينده قيرخ درجه صيفيردان آشاغي سويوخ‌دا اورادان گئت، اوتوبوسون قازولي قورتارسين، يا دا ماشينين زنجيري اولماسين حالي‌ني سوروشوم... آنجاق بيليرم كي بئله سؤزلرين دئمه‌يي توركييه‌لي‌لر دئميش‌كن ساچمالاما دير!

بو فيكيرلر ده‌يه‌م، كي  بير خبر گؤرورم ايلنا سايتيندا:

توصيه يك كارشناس هواشناسي به شهروندان:
به شمال غرب و سواحل درياي خزر كه خنك‌تر است سفر كنيد (ايلنا)
گه‌ده‌لر گئديرلر اورادا آمپئرلري‌ني گه‌تيريرلر آشاغي، سونرا بيزيم آمپئريميزي يوخاري آپارماق ايچين بئله خبر باشليغي قويورلار. جانلاري چيخير اورايا آدام بالاسي كيمي آذربايجان دئسينلر!

بو سؤزلري اؤتورون! اؤز آراميزدي ايندي ساوالان اه‌ته‌ك‌لرينده اولاسان، آيران آشي ايچه‌سن نه كئف وئرر. عؤمروموز سن‌دن اوزاق اولدو برباد اردبيل...

Sunday, July 11, 2010

شانسا باخ شانسا

گئچن يازي‌دا، تيراختور اويونلارينا نئجه آراجي(داور) سئچيلير، فوتبول فئدراسيونونون داورلر هئياتي‌نين باشقاني‌نين آغزيندان دئديك. او دئدي كي اؤرنك ايچين بيز زنگانلي بير داور سئچمه‌ريك، چونكو زنگانلي‌لار توركدولر و تيراختورون يانداشي اولابيلرلر! بئله‌ليك، تيراختورا گؤره توطئه تئوروسوندان دانيشماق هئچ ده يئرسيز دئييل. اؤزلري گليب و ميليونلار گؤز قارشي‌سيندا دئييرلر كي تيراختورا گؤره بيز فيلان ايشلري گؤروروك!

اؤتن هفته اوستون(برتر) ليگين اويونلارينين پروقرامي بليرلندي. ياني اؤز دئديكلري قورعه‌كئشي ائله‌ديلر! ياني اؤز ديليميزجه پوشك آتديلار! گؤروبسونونوز اوشاقلاري آلداتماق ايچين و دئمك ايجه‌شمك ايچين آتالار دئيه‌رلر اللريني يومارلار و ال ايچينده بير شئي‌ اولماز، اوشاق‌دا بيلر! بونلار دا گليب پوشك آتيبلار 18 ييغمانين آراسيندا و گئديش-گليش اويونلارينا پروقرام وئريبلر. البته هامي دا بيليب كي گينه بونلار پيشيك به‌زه‌ييبلر. آخي نئجه اولدو تئهرانين گؤي و قيرميز تاخيملارينين بيرينجي اويونلاري اوست-اوسته گلدي تبريزين تيراختور و بلديه ييغمالارينين بيرينجي اويونونا؟! هر كيمسه بير آز احتمالات بيليميندن باشي چيخسا، بيلر كي بو اولايين احتمالي نه قه‌در آز دير.

اوستون ليگ‌ده 18 ييغما واردير. بيرينجي اويون‌دا، پئرسپوليس و تيراختورون اوز-اوزه اولماقلاري‌نين احتمالي 1/17 ، و ايستيقلال-بلديه‌(شهرداري)نين قارشي قارشي‌يا گلمك‌لري 1/15 دير( ايكي جوتون يئريني ده‌ييشمك اولار). 1/17 ، 1/15 ـه چارپيلسا(ضرب اولورسا)، 1/255 اولار. ياني بو تيملرين اويونلاري‌نين اوست-اوسته گلمك احتمالي بيرينجي اويون‌دا، 255 ده 1 دير. ياني 255 دفه پوشك آتسالار بير دؤنه بئله اولار!! ايشه باخ؛ ائله بو بير دفه‌ده راس گلدي بيزه. "شانس" و ا"حتمالات" دا تيراختورون يانداشلاري‌ني آزاتماق ايسته‌يير و 1/255 ، 1/1 اولور؛ شانسا باخ شانسا! تيراختور بيلسه‌يدي گئديب بانكلارين بيرينده حيساب آچاردي!

بيري ده يوخدور دئسين، بو ايشلر ايله اولماز، گئچن ايل يوخ، ائله ايكي آي اؤنجه گؤردونوز كي گؤستريش(پولاتچي) كيمي بير آدسيز تيم، تئهران‌دا ياشايان توركلري نئجه چكدي ايستاديوما! تيراختورون كي اؤز يئري وار. نئجه پوشك آتيرسينيز آتين؛ بو ايل تيراختور بيرينجي، بلديه ايسه ايكينجي اولاجاق! قويماسينيز اولالاردا، عئيبي يوخ؛ توركلر هر يئر ده اولور اولسون، سونوجو اؤتوروب، گليب اؤز تيملري‌ني آلقيشلاياجاقلار.

ي. س: 
تيراختور و بلديه‌نين اويونلاري‌‌ني Google Calendar دا دولدورورام. بو اويونلاري اؤز iGoogle صحيفه‌نيزه، سايتينيزا و يوخسا بيلاغينيزا قويوب ايزله‌يييب و ايزلنديره‌بيلرسينيز(ديلين گوجونو گؤرورسونوز؟!!). تيراختور و بلديه‌ني هئچ ياندا تك قويماياق:



Saturday, July 10, 2010

انتخاب داوران غیر ترک برای بازی‌های تراختور


امشب آقای عنایت رئیس کمیته داوری فدراسیون فوتبال حرفهایی را در برنامه "یک جهان یک جام" شبکه 3 زد و آنقدر اهمییت داشت که نصف شب من هم کامپیوتر را روشن کنم تا مطلبی را که چهار ماه قبل با عنوان "ادعاي حرفه‌اي‌گري و مشكل داوري بازي‌هاي تيراختور" نوشتم ادامه دهم.

در قسمتی از آن نوشته جهت "حل مشكل داوري در بازي‌هاي تراختور" چنین پیشنهادی داده شده بود:
باز برگريم به مسأله حرفه‌اي گري در فوتبال و اينكه چرا تراختور خواسته و ناخواسته دچار حاشيه مي‌شود. همانطور كه مشخص است حواشي و اختلافات و همين قضيه اخير و بهانه بيرون كشيدن تيم از زمين به دليل نارضايتي از نحوه داوري است و طرفداران تيراختور هم عليه جناب عنايت(رييس كميته داوران ليگ) هم بارها شعار داده‌اند. و آنها هم هميشه ادعايشان بر اين بوده هميشه بهترين داوران را براي قضاوتهاي بازي تيراختور انتخاب كرده‌اند.

حتي با صحت اين ادعا نكته‌اي كه از آن غفلت مي‌شود به بهترين داور بودن بر نمي گردد. آنچه بايد مورد توجه و عنايت جناب عنايت قرار گيرد آن است كه تيراختور با تيمي مثل مقاومت شيراز كه مثلا اگر در برابر مس كرمان بازي مي كند فرق دارد كه با انتخاب يك داور خوب غير شيرازي و غير كرماني مشكل داوري حل شود. مي توان گفت قضيه تا حدودي مشابه با مسابقات سرخابي است و يا اينكه "بودن يا نبودن" شكسپير را بايد تغيير دهيم به "تيراختوري بودن يا تيراختوري نبودن؛ مسأله اين است"!

در برنامه امشب "یک جهان یک جام" که موضوع بحثش داوری بازیهای جام جهانی بود و اینکه چرا از میان دو داور ممتاز مکزیکی و انگلیسی، داور انگلیسی جهت قضاوت بازی فینال میان هلند و اسپانیا انتخاب شده، آقای عنایت مثالی از کشور خودمان زد که همگان متوجه شدند، جهت چینش داوران در ایران هم به مسائل زبانی دقت می شود، ولی نه به رغم خودشان بی طرفانه، بلکه این کار در کمال ناداوری صورت می گیرد. عنایت در مثال خود تیم تراکتورسازی را مثال زد! او گفت:
ما جهت قضاوت بازی‌های تراکتور با یک تیم غیر آذربایجانی، یک داور زنجانی انتخاب نمی کنیم؛ چون ممکن است یک داور زنجانی که آذری زبان (یعنی ترک) است به نفع تراکتور سوت بزند. فیفا هم دقیقا چنین موردی را  جهت قضاوت تیم اسپانیا با هلند در نظر می گیرد و داور مکزیکی را که اسپانیولی زبان است انتخاب نمی کند!

و حال باید از آقای عنایت و بقیه دست اندرکاران فوتبال در ایران باید پرسید آیا عکس این قضیه ممکن نیست؟ یعنی آیا داور غیر آذری زبانی (غیر ترک) که انتخاب می کنید، آیا احتمالش صفر است که به نفع تیم غیر آذری‌زبان سوت بزند؟!

در پایان هم این دو مورد را اضافه کنم:

اولا این جام جهانی چه خوب است که رویدادها و حواشی آن باعث می شود، حقایقی در مملکت خودمان آشکار شود که اگر مستقیما بخواهی آنها را تحلیل و اثبات کنی، انگ تفکر در چارچوب تئوری توطئه را به آدم می چسبانند. همین حرف را جناب عنایت امکان نداشت که مثلا در برنامه نود بگوید! دستشان درد نکند که بالاخره در برنامه مربوط به جام جهانی می آیند و بدان اقرار می کنند.

و ثانیا جهت اطلاع جناب عنایت و من باب مزاح عرض شود که اولا اسپانیا هم کاملا اسپانیولی زبان نیست! و ستارگان اصلی تیمش کاتالان هستند؛ احتمالا اگر داور مکزیکی باشد برای لج پویول و پیکه و ... هم که شده شاید به نفع هلند قضاوت کند!

Tuesday, July 6, 2010

رجب و ضيا


ايران مئدياسيندا مصلحت نئجه اولورسا ائله يازيب دانيشيرلار! قوقول‌دا بير گؤك آلپ وورون بوتون فارسجا دوشه‌رگه‌لرده اونو پـان  تــوركلوغون قوروجوسو تانيتديريبلار. آنجاق بو گونلر توركييه‌ ايله ايسراييلين سولاري بير آرخا گئتمه‌مه‌يي و اونلارين سياسي چاتيشمالاري بير نه‌دن اولوب توركييه‌نين باش باخاني‌نين ايسلام‌ دونياسيندا آرتيق پاپيولار اولماغينا و البته بو آرادا ايران مئدياسي دا بئله يازيلاري مصلحت گؤرور:

يكي از اتهام‌هاي او(رجب طيب اردوغان) قرائت شعري از ضياء‌كوكالب(گؤك آلپ)، شاعر معروف اسلامي بود، با اين عنوان كه مساجد پايگاه‌هاي ما هستند. (همشهري گونده‌ليگي)
ياني: اردوغانين اتهاملاري‌نين بيري‌سي گؤك آلپ، ايسلامي آدليم قوشاريندان بير شئعر اوخوماق ايدي؛ او شئعرين باشليغي مچيتلر بيزيم قرار يئرلريميز ديرلر
و سون‌دا بيلمه‌ديك گوك آلپ ايسلام‌چي ايميش مي يا آشيري تورك‌چو!؟

Monday, July 5, 2010

بو دا ائكو دان

اولماز ائكونون ايران‌دا كي كولتورل قورومو دا، ايران دا ياشايان ميليونلار توركون خاطيري‌نه ايسه اولموش اولسا ، ائكونون تورك اؤلكه‌لريندن اوزمانج و موسيقي‌چي گتيريب و اولوسلارآراسي كولتورل ايليشكي‌لري داها به‌ركيتسين؟

يوخسا ائكو دا اولوب بونلارين اؤز فاسلاشديرما قوللوقچوسو!؟

- بورا باش‌وورون:
"اين برنامه از سوي مؤسسه فرهنگی اکو در کشور آذربایجان برگزار مي‌شود و قرار است گامی در جهت تحکیم روابط فرهنگی کشورهای عضو اکو باشد."
- پايگاه خبری تحليلی فرارو - موسسه فرهنگي اكو، مختاباد را به آذربايجان مي فرستد (view on Google Sidewiki)

ي. س:

يالچين به‌ي اؤز داش‌‌قاپي آچي‌سيندان بو قونويا باخيب؛ ماراقلي‌ دير! حتما اوخويون:
آذربایجان‌لی‌لار دئیه‌سن تانینیب‌لار

Sunday, July 4, 2010

نئجه سرينيريك؟

بئله* باشليقلاري(تيترلر) گؤره‌نده، بيليرم لاپ بؤيوك سؤز بو اولاجاق كي بيز ايرانين باشي‌ييق و تكجه بو! آنجاق گينه‌ده كليك وورورام گؤرم نه دئييب كولتور و ايرشاد باخاني.

يازي‌ني اوخوياندان سونرا بيليره‌م كي بو دؤنه لاپ سرينميشيك! باشليق هارا، خبر هارا؟ خبرين ايچينده و باخانين سؤزلرينده، ايران‌دا كي ائتنيك‌لر تاتجيق‌لار و افغانلي‌لاردان عيبارت‌دير. پـان‌فـارسيسم قونوسوندا دانيشاراق، تكجه بير ائتنيكين ديلي‌ني قوروماغينا گؤره، ايران، افغانيستان و تاجيكيستان آراسيندا اورتاق آراشديرما مركزي‌ آچماق قرارينا گليرلر؛ آما خبرلر ده دئييلير ايران‌دا كي ائتنيكلرين چاليشماسي سونوجو ايران مدنيتي‌ني ايشيقلانديردي! ايسلامي ايرشاد دا تكجه بير ديلين گليشمه‌سي اؤنملي دير مي؟

واللا من ايسلام اوزمانجي دئييلم، آنجاق بيرآز قوتسال قورآن‌دا يازيلميشلاردان بيلگيم واردير. حوجرات سوره‌سي‌نين 13جو آيه‌سينده يازيليب : " یا ایها الناس انا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا ان اکرمکم عندالله اتقیکم ".
رحمتليك علامه طباطبايي بو آيه‌نين تفسيرينده دئييب كي:
"بيز سيزي چئشيدلي اولوسلار و ائللرده قويماديق كي بير-بيرينيزه اوستونلوك و كرامتينيز اولسون، بلكي تكجه بير-بيرينيزي تانيماق، و آرانيزدا ياخشي توپلومسال ايليشگي‌لر قورماق ايچين بو ايشي گؤردوك"(قايناق).

ايسلامي ايرشاد سوروملولارا دئميريك سئوديگي‌ ديللري‌نين فيكرينده اولماسينلار؛ آما بيلين بيز، ياني ميليونلار تورك، تاجيكلر و افغانلي‌لار كيمي ايرانين ديشيندا دئييليك كي هئچ، بلكي ايران وطنداشي‌ ساييليريق. بيزيم ده كولتور و ديليميز تانري‌نين ايسته‌ديگي كيمي باشقا شكيل ده ياراديليب . لوطفا قورآن دا نئجه دئييليب او جور ايرشاد ائله‌يين بيزي. آللاه ايسته‌يه‌نين قارشي‌سيندا دورماق دوز ايش دئييل.


* - بورا باش‌وورون:
"وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي مطرح كرد: فرهنگ و تمدن درخشان ایرانی نتیجه تلاش همه اقوام ايراني است (كولتور و ايسلامي ايرشاد باخاني اورتايا قويدو: ايرانين پارلاق كولتور و مدنيتي بوتون ايران‌ ائللري‌نين چاليشما سونوجو دور)."
قايناق: ايلنا - view on Google Sidewiki

Thursday, July 1, 2010

مخمل توكلولر


ائشيتديك مانا نيستاني‌يا قورخمازليق اؤدولو وئريبلر! واللاه مانا نيستاني‌ايله نه او زامان ايشيميز وار ايدي و نه بو زامان. من‌جه دؤرد ايل بوندان قاباق دا ياز سونونون گرگينلي دورموندا ايسه تبريز ده كوچه‌لر ده دولانسايدي هئچ كيمسه اونونلا ايشي اولمازدي. اونون چكديگي كارتون، تكجه اود آلتينداكي كؤزلري بير داها آليشديردي. هامي بو گئرچه‌يي بيلير و مينلر دؤنه دئييليب و دئمه‌گي لازيم دئييل.

آنجاق اونو او زامان توتدولار باسديلار دوستاغا. آزاد اولاندان سونرا دوردو قاچدي دونيانين او باشينا. فيكر ائليرم ايندي كانادا دا. حالبوكي كانادا دا كي توركلر بيزلردن ده ايتي ديلر، اونا بيري‌سي دئمير كؤپيوغلو او نه ايدي چكميشدين؟ البته توركلر قرار اولسايدي هر هوره‌نه بير باشماق تايي تونازلايالار گرك هميشه آياق يالين يئريه‌لر!! بو بوندان.

دئديك كي قورخماز مانا، بيري اونا بير سؤز دئمه‌دن، قورخمازلي‌غي‌ني ثبوت ائتمك ايچين دوردو گئتدي(يوخسا قاچدي) ديش اؤلكه‌لره. البته بو قورخمارليغي هئچ كيمسه آنلامادي. و بير باشقا لاپ قورخماز كارتونيست وار ايدي مانا دان نئچه ايل اؤنجه قورخمازليغي‌ني گؤسته‌ريب و قاچميشدي ديش كانادايا. آدي دا نيك ‌آهنگ كوثر(سؤوسه‌ر دئسه‌ك داها يارارلي دير) ايدي. البته سؤوسه‌رين‌ده قورخمازليغيني هئچ كيم باشا دوشمه‌ميشدي. فيكر ائليرم بو سؤوسه‌ر عوقده‌لي اولموشدو؛ اؤزو اؤزونه كي قورخمازليق اؤدولو وئره‌بيلمزدي! دئدي قورخمازليق اؤدولونو وئرك يازيق و اويونجاق كارتون چه‌كه‌ن مانا يا! بئله‌ليك ايله هم اؤزومون ده قورخمازليغيمي گؤسته‌ره‌رم، و هم‌ده توركلرين بير داها كئفين پوزارام!

باشقا بير سؤز ده دئييم. بونلارين بير ايشي آدامي به‌تر يانديرير! گؤرورسن دوروب گئديبلر يابانجي اؤلكه‌لره، يابانجي‌لارين كؤگله‌سينده و يابانجيلار ميكروفونو ايله، ايران دا ياشايان خاريجه اؤلكه گؤرمه‌ميش كيمليك‌چي توركلره بؤلوجو و يابانجي عاميلي دئييب، اونلارين ايهانته قارشي قالخيشلاريني قوندارما شكيل‌ده گؤسته‌ريرلر. بيري‌سي ائله بو مانا يا اؤدول وئرمك اولايي. دئييبلر كي او زامان توركلر ايسته‌ييرديلر بو قورخماز كارتونيستي اؤلدوره‌لر. هه‌له‌ ماحال فرض ايله دئيه‌ك ايسته‌ييرديلر اؤلدوره‌لر. بو قورخمازليغين نه‌ده‌ني نه‌ ايميش؟ بير بؤيوك خالقين ديلي‌ني اله سالماق؟ ايرقچي‌ليق؟ شوونيسم؟

دوغرودان كي اوز دئييل، قزوين دابان‌داشي‌سي‌دير. منجه بونلارا يامان دئمه‌يين عئبي يوخ. البته من گينه‌ده "مانا"يا يامان دئميرم، آنجاق اونا اؤدول وئرمك آراجي‌ليق ائدن سؤسه‌ره بونو دئيه‌بيله‌رم. او يابانجيلار كؤلگه‌سينده دورومو ائله دورولوب كي، توكو قودوخ كيمي مخمل چالير! ايسته‌ييرديم بونو آز-دئييم بيلاغينا گؤنده‌رم آنجاق دئديم بو قورخمازليق اؤدولونو وئرن سؤوسه‌ره ائله بوردا ياپيشديراق.

Yazıları Latin əlifbasında görmək için, mətni kopi eləyib gedin Köçürgə`yə:

köçürgə yazılımı