تئهرانين ستارخان خياوانينا گؤره اولابيلر ائله آدينا گؤره علاقه‌م واردير؛ يوخسا تئهرانين هر يئرينده توركلر چوخدولار. البته بو خياواندان مين اوچ يوز سكـسن اينجي ايلين ياييندان اؤنجه‌‌دن پيس بير خاطيره‌م ده وار. مين اؤيرنجي‌ليگيمين سون ايلينده ايديم و تئهران دا كارآموز ايديم. دان اولدوزونون سون ساييلارينين بير‌سيني فايللارين ايستيرديم تئهران پرينت ائله‌يم كي اصفهان‌دا داي پرينتر داليسيجا اولمادان وئرم چاپخانا دا چاپ اولسون. ستارخان پاركينا ياخين بير "خدمات كامپيوتري" وار ايدي و اوندا بير جاوان اوغلان ايشليردي. بير گون ايش‌دن قاييداندا گيرديم او توكانا، ديسكئتي وئرديم دئديم بو فايل‌لاردان پرينت آل. او چاغدا ايسه ويندوزلار بير-بيرينين وئرسيالاريندان ساپورت ائتميرديلر و خولاصه پرينت آلماق "اعمال شاقه" ايدي. او پرينت باشلاياندا بير باشقا اوغلان الينده بير رمكه(تابلو)ني كاغيز ايچينده بوروب و گيردي ايچه‌ري و الينده نئچه دنه ده كاغاذ لوله‌له‌ميشدي. معلوم ايدي توكان يئيه‌سي ايله يولداش ايدي و دئدي: "گل بو بير‌يسي‌لري ده رمكه‌له" و سونر بيربيرلرينين قولاغينا پيچيلداماغا باشلاديلار و منه ربطي اولان دا دئييلدي ؛ گؤدوردوم دانيشمالاري قورتارا. كي بيردن رمكه دوشدو يئره...
رمكه دوز دوشدو منيم قاباغيما! شوشه‌سي سينمادي؛ تزه گلن اوغلان تله‌سيك اونو يئردن گؤتدو و دئدي خوداحافيط من گئديرم. من او تابلو دا كي شكيلي اؤنجه ده گؤرموشدوم و اولابيلر سيز ده گؤرموشسونوز. او كاريكاتور دا توركلرين تئهرانا يئتيشمك ايله ائششكليك چيخماق و تكميللشمه سوره‌جي ني چكميشلر. بونو تصور ائله‌يين بير توركجه اؤيرنجيسل درگي‌ده چاليشان اؤيرنجي‌يه بو چكيمي گؤسته‌رلر! اؤزوده كي گليب آنتي‌شوونيسم مقاله‌لري چاپ ائله‌يه! آدام ائششه‌گه باخان كيمي توكانچي‌يا باخيب، گئتديم ميزين دالينا ديسكئتي بيلگي‌سايار دان چيخارتديم و دئديم منيم فايللاريمي بورادا پرينت ائله‌مك اولماز! او دا ائله قالدي باخا باخا. من تئز گئتديم باشقا اوغلانين داليسيجا و اونو دالدان توتدوم. دئديم: "اولار او تابلونو ساتاسان منه؟ من ده توركلردن زهله‌م گئدير آخي؟!" او دا تئز بيلدي، منيم منظوروم نه‌دير دئدي اولماز. اونا دئديم كيم چكيب بونلاري؟ او دا دئدي بيلميرم؟ دئديم بو مملكت ده اؤز وطنداشلارينيزي ائششگه اوخشاديرسينيز، اؤزونوز ايسه ائششك اولورسونوز كي!؟ بو خياوانين آديني نه‌دن ائششك آدي قويوبسونوز(ستارخان خياواني)؟ منظورونوز بو ايشلردن نه دير؟ اوتانميسينيز؟ گؤردوم او توكانچي ده جريانا اوزاقدان باخير و اؤزونو يئتيردي. دئديم كي من آرخايينام سيزين كيمي بؤجكلر تايي چوخدور؛ بير – ايكي نفرين ادب اولماغي ايله توركلر كيمي بؤيوك ميللته نه فايدا يئتيشر و نه ضرر! ... و گئتديم!
گوجوم كي يوخدور، كسينليكله كؤتك ده يئيه‌رديم؛ البته تئهران دا يولدان گئچنلرين ياري‌سي توركدولر؛ اولابيلر منه يارديم يئتيره‌يديلر آنجاق توپلومون ياريسيدا تورك دئييل، بؤيوك بير ساواش اولاردي! توتون او ايكي نفري گوج يا بيلگي وئرمك ايله آدام ائله‌يه‌يديم. آنجاق بو اؤلكه‌ده شوونيسم چوخلارين بئينينده سم و زهر كيمي گيريب و قيسا زاماندا آرادان گئدن دئييل و فقط تدريجي و توركلرين اؤزلرينه داها آرتيق گوونمه‌لري هر نه دن آرتيق خئيري اولاجاقدير. بيز گرك اؤزوموزه حيرص وئرمه‌دن مساييل و سورونلارين كؤكونه باخاق. و اؤزوموزو يورميياق و كولتورل سوروملولارا اؤنري و بيلگي وئرك.
او چاغ‌دان اون ايله ياخين گئچير و توركلر ده اؤز وارليقلاري قوروماق ايچين چوخلو چاليشميشلار و بؤيوك توپلومسال اولايلار دا اوز وئرميشدير كي هاميسين بيليريك و دئمك اولار توركلرين اويانيش سورجي يئردن گؤيه فرق ائله‌ميش‌دير. بو آرا دا 1000 آدديم دان 999 آدديمي خالق اؤزو آتميشدير و سوروملولار تكجه بير آدديم آتميشلار. اولابيلر دئيه‌سينيز هانكي بير آدديمي دئييرسن؟ من ده دئييرم آي يولداشلار انصافينيز اولسون دا! بيلميرسينيز مي بو نئچه ايل‌ده آذربايجان تاريخي آدليملارينين هئيكلي‌ني تئهرانين چئشيدلي يئرلرينده قويوبلار. اؤرنك ايچين شهريارين مجسمهسيني تئاترشهرين قاباغينا، ستارخانين مجسمهسيني ستارخان پاركينا و باغيرخاني دا شهرآرا پاركينا و ... . هئچ اولوب بير گئديب باخاسينيز؟!
هئچ اؤزومونده واختيم اولماييب بير گئديب اونلارا باخام آنجاق ائشيديريك كي شهريارين مجسمهسيني اوغورلاديلار چونكو جينسي بورونز دان دير! دئييرم حتما ستارخان و باغيرخان هئيكلي دا قيزيلدان دير، ايتمه‌ميش گئديب بير گؤرونتو سالاق كي ائشيديريك اونلاردا اوغورلانديلار!! من دئييرم دوزدور آلتين ديليميز چوخدان‌دير ايتيرميشيك، آنجاق مجسمه كي دانيشان بير شئي دئييل؛ بو آرادا نه جور اولور، بورونزو سئون اوغورلو به‌ي، مجسمه‌لر ايچينده تكجه "توركجه دانيشارميش" هئيكللردن خوشو گلير؟! بير-ايكي گون گئچير و خبر گلير نوبت يئتيشيب "توركجه دانيشمايارميش" هئيكللره!
ياشيللار دا ايكي گون سس چيخاتماديلار و باشقا مجمسه‌لرين خبري يئتيشندن سونرا اللرينه تئز فورصت دوشدو و دئديلر بو مجسمه‌لري طالبانا اوخشايان سوروملولارين اؤز ايشي‌دير! باشقا طرفدن خبر گلير كي "مداربسته" دوربينلر مجسمه‌لرين بيري‌سينين اوغورلانماسيندان فيلم گؤتورموشلر و ايپ اوجو اله دوشوب و ...
آنجاق من ايسه، "توطئه تئوريـ"ـسي طرزي ايله دوشوندوكجه، تيراختورچولارين ياراتديغي يئني كولتورل اويانيش دالغاسينا فيكر ائديب و دئييرم كي بوتون "عملــ"ـلره "عكس‌العمل" واردير، و ايلك اوغورلانميش اوچ موجسمه‌سي‌نين تورك آدليملارا مربوط اولماغي آنلاملي دير كي بو خبري گؤرورم: "تئهرانين انتظامي باشقاني دئييب، شهريارين مجسمهسيني بلديه اؤزو يئر به يئر ائله‌مك ايچين يئر به يئر ائله‌‌ييب (باغلانتی)"! و دئمك بيرينجي ايته‌ن مجسمه يوخ، باشقا مجسمه‌لر اوغورلانيبلار! كي بونلار دا بوگون-يارين تاپيلابيلرلر...
"اوغورلامالی" وارلیق "اوغورلولار" دردینه ده یر
و سون دا بللي اولمادی او آتيلميش آدديم، بير آدديم قاباغایمیش يا ايكي آدديم دالا... اصلا فرض ائله یین منیم شکلی باخماقلاریم کسینلیک ایله یئرسیز دیر و من یانلیش توخونورام؛ و سوروملو(مسؤول)لار بیر داها و بو تئزلیکده آذربایجانلی آدلیملار ایچین یئر-گؤی ده مجسمه یونوب ، قوراجاقلار! نه اولسون کی؟ بئله ایشلر سونرا کی آشاما (مرحله) دا یئرله شیرلر. مجسمه دوزتمک ایله خالقین وارلیغینی قوروماق اولماز کی! اوغورلامالی وارلیق و کیملیک ائله اوغورلولار دردینه ده یر. اوغورلولارین عورضه لری واردیر گلسینلر ایندی کی گنجلر آراسیندا کی یارانمیش و ده یه رین دئمک اولماز "کولتورل اویانیشی" آپارسینلار!
Briefly in English: Where are the sculptures?رمكه دوز دوشدو منيم قاباغيما! شوشه‌سي سينمادي؛ تزه گلن اوغلان تله‌سيك اونو يئردن گؤتدو و دئدي خوداحافيط من گئديرم. من او تابلو دا كي شكيلي اؤنجه ده گؤرموشدوم و اولابيلر سيز ده گؤرموشسونوز. او كاريكاتور دا توركلرين تئهرانا يئتيشمك ايله ائششكليك چيخماق و تكميللشمه سوره‌جي ني چكميشلر. بونو تصور ائله‌يين بير توركجه اؤيرنجيسل درگي‌ده چاليشان اؤيرنجي‌يه بو چكيمي گؤسته‌رلر! اؤزوده كي گليب آنتي‌شوونيسم مقاله‌لري چاپ ائله‌يه! آدام ائششه‌گه باخان كيمي توكانچي‌يا باخيب، گئتديم ميزين دالينا ديسكئتي بيلگي‌سايار دان چيخارتديم و دئديم منيم فايللاريمي بورادا پرينت ائله‌مك اولماز! او دا ائله قالدي باخا باخا. من تئز گئتديم باشقا اوغلانين داليسيجا و اونو دالدان توتدوم. دئديم: "اولار او تابلونو ساتاسان منه؟ من ده توركلردن زهله‌م گئدير آخي؟!" او دا تئز بيلدي، منيم منظوروم نه‌دير دئدي اولماز. اونا دئديم كيم چكيب بونلاري؟ او دا دئدي بيلميرم؟ دئديم بو مملكت ده اؤز وطنداشلارينيزي ائششگه اوخشاديرسينيز، اؤزونوز ايسه ائششك اولورسونوز كي!؟ بو خياوانين آديني نه‌دن ائششك آدي قويوبسونوز(ستارخان خياواني)؟ منظورونوز بو ايشلردن نه دير؟ اوتانميسينيز؟ گؤردوم او توكانچي ده جريانا اوزاقدان باخير و اؤزونو يئتيردي. دئديم كي من آرخايينام سيزين كيمي بؤجكلر تايي چوخدور؛ بير – ايكي نفرين ادب اولماغي ايله توركلر كيمي بؤيوك ميللته نه فايدا يئتيشر و نه ضرر! ... و گئتديم!
گوجوم كي يوخدور، كسينليكله كؤتك ده يئيه‌رديم؛ البته تئهران دا يولدان گئچنلرين ياري‌سي توركدولر؛ اولابيلر منه يارديم يئتيره‌يديلر آنجاق توپلومون ياريسيدا تورك دئييل، بؤيوك بير ساواش اولاردي! توتون او ايكي نفري گوج يا بيلگي وئرمك ايله آدام ائله‌يه‌يديم. آنجاق بو اؤلكه‌ده شوونيسم چوخلارين بئينينده سم و زهر كيمي گيريب و قيسا زاماندا آرادان گئدن دئييل و فقط تدريجي و توركلرين اؤزلرينه داها آرتيق گوونمه‌لري هر نه دن آرتيق خئيري اولاجاقدير. بيز گرك اؤزوموزه حيرص وئرمه‌دن مساييل و سورونلارين كؤكونه باخاق. و اؤزوموزو يورميياق و كولتورل سوروملولارا اؤنري و بيلگي وئرك.
---
او چاغ‌دان اون ايله ياخين گئچير و توركلر ده اؤز وارليقلاري قوروماق ايچين چوخلو چاليشميشلار و بؤيوك توپلومسال اولايلار دا اوز وئرميشدير كي هاميسين بيليريك و دئمك اولار توركلرين اويانيش سورجي يئردن گؤيه فرق ائله‌ميش‌دير. بو آرا دا 1000 آدديم دان 999 آدديمي خالق اؤزو آتميشدير و سوروملولار تكجه بير آدديم آتميشلار. اولابيلر دئيه‌سينيز هانكي بير آدديمي دئييرسن؟ من ده دئييرم آي يولداشلار انصافينيز اولسون دا! بيلميرسينيز مي بو نئچه ايل‌ده آذربايجان تاريخي آدليملارينين هئيكلي‌ني تئهرانين چئشيدلي يئرلرينده قويوبلار. اؤرنك ايچين شهريارين مجسمهسيني تئاترشهرين قاباغينا، ستارخانين مجسمهسيني ستارخان پاركينا و باغيرخاني دا شهرآرا پاركينا و ... . هئچ اولوب بير گئديب باخاسينيز؟!
 |
| Empty places of Statues - Səttarxan və Bağırxanın heykəllərinin boş yerləri |
ياشيللار دا ايكي گون سس چيخاتماديلار و باشقا مجمسه‌لرين خبري يئتيشندن سونرا اللرينه تئز فورصت دوشدو و دئديلر بو مجسمه‌لري طالبانا اوخشايان سوروملولارين اؤز ايشي‌دير! باشقا طرفدن خبر گلير كي "مداربسته" دوربينلر مجسمه‌لرين بيري‌سينين اوغورلانماسيندان فيلم گؤتورموشلر و ايپ اوجو اله دوشوب و ...
آنجاق من ايسه، "توطئه تئوريـ"ـسي طرزي ايله دوشوندوكجه، تيراختورچولارين ياراتديغي يئني كولتورل اويانيش دالغاسينا فيكر ائديب و دئييرم كي بوتون "عملــ"ـلره "عكس‌العمل" واردير، و ايلك اوغورلانميش اوچ موجسمه‌سي‌نين تورك آدليملارا مربوط اولماغي آنلاملي دير كي بو خبري گؤرورم: "تئهرانين انتظامي باشقاني دئييب، شهريارين مجسمهسيني بلديه اؤزو يئر به يئر ائله‌مك ايچين يئر به يئر ائله‌‌ييب (باغلانتی)"! و دئمك بيرينجي ايته‌ن مجسمه يوخ، باشقا مجسمه‌لر اوغورلانيبلار! كي بونلار دا بوگون-يارين تاپيلابيلرلر...
"اوغورلامالی" وارلیق "اوغورلولار" دردینه ده یر
و سون دا بللي اولمادی او آتيلميش آدديم، بير آدديم قاباغایمیش يا ايكي آدديم دالا... اصلا فرض ائله یین منیم شکلی باخماقلاریم کسینلیک ایله یئرسیز دیر و من یانلیش توخونورام؛ و سوروملو(مسؤول)لار بیر داها و بو تئزلیکده آذربایجانلی آدلیملار ایچین یئر-گؤی ده مجسمه یونوب ، قوراجاقلار! نه اولسون کی؟ بئله ایشلر سونرا کی آشاما (مرحله) دا یئرله شیرلر. مجسمه دوزتمک ایله خالقین وارلیغینی قوروماق اولماز کی! اوغورلامالی وارلیق و کیملیک ائله اوغورلولار دردینه ده یر. اوغورلولارین عورضه لری واردیر گلسینلر ایندی کی گنجلر آراسیندا کی یارانمیش و ده یه رین دئمک اولماز "کولتورل اویانیشی" آپارسینلار!
* * * * *
No comments:
Post a Comment