سايين اوستاديميز

اصفهان‫دا اولاندا اونونلا تانيش اولموشدوم.

يئتميش دوققوزونجو ايلين گوزونده، نجف آباد آزاد بيلي‫يوردوندا تورك اؤيرنجيلر طنطنه لي بير قورولتاي قوروب، ايرانين موختليف يئرلريندن چوخلو آيدينلاري و همده ايصفاهان بؤلگه سينده ياشايان تورك اؤيرنجيلري ايسه اورايا چاغيرميشديلار.

اورايا گلن بؤيوك آداملارين بيري‫سي رحمتليك خوجا، بئهزاد بئهزادي ايدي. البته ايلك ده بيلميرديم كي كيمدير و آذربايجانين ديلي و كولتورونه نه قوللوقلار ائتميشدير و البته بو اونون تواضوعو و اوزون و آغير تجروبه‫سيندن آسيلي ايدي كي ياشلي اولدوغونا باخماياراق، بيز كيمي اؤيرنجيلر ايله ايستي‫قانلي دانيشيردي و هر نه‫يي ياخشي دينله‫ييب و اؤز باخيشلاريني تعصصوبسوز، و آلقيشلامالي بير حؤوصله‫ايله دئييردي. ياديمدا دير، بير فارس تاريخ‫ اوستاد ايله بحثي اولموشدو و اؤز نظريني اونا يئتيرمك ايچين منه دئدي من اونا بير مكتوب يازمالي‫يام و چون اونون آدرئسين بيلميرم سن اؤز آدرئيسيني وئر تا يازي‫ني من سنه گؤندريم و سن او يازي‫ني يئتيررسن فيلان اوستادا! و بئش-اون گوندن سونرا سايين و آدليم اوستادين مكتوبو اليمه يئتيشدي و من نه قدر سئوينيرديم كي ائله بير داهي آدام، آديمدان اؤنجه يازميشدي : "دوست عزيزم..." و او پاكتي ايندي‫ ده ساخلاميشام.

من ايسه اونو، تكجه بير دؤنه گؤروشمه‫يه باخماياراق، اؤز سؤزونه گؤره، بير ‫يولداش كيمي تانيرديم و اونون بو دونيادان كؤچمك خبريني ائشيتمكدن نه قدر اوزولدوم، آللاه بيلير؛ اولو تانري اونو رحمت ائتيسن...

بیز ایله ویکی

دوزدور ویکی پئدیا آچیق اینسایکلوپئدیاسینین آچیق اولدوغونا گؤره تورکلره قارشی چوخلو یانلیش سؤزلر ایسه یازیلیر، آنجاق بونلاردان گؤز اؤرتوب و اونون ایمکانلارین یاخشی قازانماقدا اولار. البته وئبین یارادانی دئییر ویکی پئدیانین گئنیشلنمه‫سی اینتئرنئت فلسفه‫سی ایله اوست-اوسته گلمیر و بوتون بیلگی‫لرین تکجه بیر دوشرگه‫ده ییغیلماسی یاخشی دئییل! هر حالدا ویکی‫پئدیا گوجله اؤز یئرینی آلیر و منجه بیزلر ایسه اورادا ان آزی اؤز دیلیمیزی دونیانین ان گوجلو و گؤزل دیللری آراسیندا تانیتمالی‫ییق. دونیادا اونلار میلیون آذربایجانلی، اؤزلرینه بؤیوک بیر تاریخ و مدنییتلری اولدوغو حالدا، چوخ عاییبدیر کی مقاله سایی‫سی باخیمیندان مثلا، نوروئژلی‫لردن، ائسلوواکلرادان، ایسراییلی‫لردن، لیتووانی‫لی‫لاردان، چئکلردن، ایسپانییادا یاشایان کاتالانلار و باسکلاردان دالی‫یا قالاق.
البته یوخاری‫دا گلمیش اولوسلارین، توپلوم سایی‫لاری آز اولسادا زنگین کولتور و مدنییتلری واردیر، آنجاق بیز ایسه بئله اولمالی‫ییق و اونلاردان هئچ زادیمیز آز دئییل و بیر باخیمدان دا چینلی‫لر، عربلر، یونانلیلار، هیندلی‫لر و فارسلارین دا دوروملاری چوخ پیس‫دیر و بو آرادا بیز تک دئییلیک و اومودوموزو ال‫دن وئرمه‫مه‫لی‫ییک و بو او حالدا دیر کی فارسلارین مقاله‫لرینی دئیه‫بیلرم یاریسی‫نی ایران تورکلری یازمیشلار و بو ایرانلی تورکلرین اؤز دیللرینین یازی-پوزماغی‫نی بیلیمسل بیلمه‫مه‫یینه گؤره اولموشدور و یانی فارسجا دیلینین سیراسی داها آشاغی اولماغی‫دا اویغون اولابیلردی!
ویکی‫پئدیا دا چئشیدلی دیللره یاییلان یازیلارین ساییملاماسی(آماری) و دیللرین سیرالاری گلمیشدیر و بئله بیر سیرالاما واردیر*؛ ساییلارا دیققت ایله باخین کی اؤنملی سونوجلارا یئتیشمک اولار و بیر سایی‫سینی من دئیه‫جه‫یه‫م:

اینگیلیزجه / بیرینجی سیرا / 2255147 یازی / 6540070 ایشلمجی / 0.34 ن-ی(هر بیر نفر ایچین 0.34یازی)
آلمانجا / ایکینجی سیرا / 714393 یازی / 523217 ایشلمجی / 1.37 ن-ی
فرانسیزجا / اوچونجو سیرا / 627601 یازی / 362496 ایشلمجی / 1.73 ن-ی
پولونیاجا(لئهیستانجا)/ دؤردونجو/ 474728 یازی / 175453 ایشلمجی / 2.71 ن-ی
ژاپونجا / بئشینجی / 471836 یازی / 194040 ایشلمجی / 2.43 ن-ی
ایتالییانجا/ آلتیجی / 417866 یازی / 249458 ایشلمجی / 1.68 ن-ی
هولاندا دیلی/ یئددینجی / 412461 یازی / 155801 ایشلمجی / 2.65 ن-ی
پورتوغالجا/ سککیزینجی / 362888 یازی / 344046 ایشلمجی / 1.05 ن-ی
ایسپانیولجا/ دوققوزونجو / 336863 یازی / 639357 ایشلمجی / 0.53 ن-ی
ایسوئچ دیلی/ اونونجو / 275752 یازی / 56325 ایشلمجی / 4.9 ن-ی
روسجا/ 11جی / 237143 یازی / 106494 ایشلمجی / 2.23 ن-ی
چین دیلی/ 12جی / 166869 یازی / 429359 ایشلمجی / 0.4 ن-ی
...
آنادولو تورکجه‫سی / 18جی / 102313 یازی / 138546 ایشلمجی / 0.74 ن-ی
...
چئک دیلی/ 21جی / 89913 یازی / 32516 ایشلمجی / 2.77 ن-ی
...
عربجه / 30جو / 54979 یازی / 112156 ایشلمجی / 0.49 ن-ی
...
یونانجا / 40جی / 32309 یازی / 16779 ایشلمجی / 1.93 ن-ی
فارسجا / 41جی / 32247 یازی / 87530 ایشلمجی / 0.37 ن-ی
...
آذربایجان تورکجه‫سی / 55جی / 17528 یازی / 2869 ایشلمجی / 6.11 ن-ی
بنقالجا / 56جی / 16989 یازی / 1783 ایشلمجی / 9.53 ن-ی
...
بوتون لیستلره، و دیل قوروپلارین ساییملامالارینا دا آشاغی دا کی باغلانتی‫لارا گئدیب باخابیلرسینیز.
یوخاری دا سیرالانمیش دیللر بللی‫دیر کی چئشیدلی فاکتورلارلا دوزولوبلر. اینگلیز دیلی، دونیانین ان اؤنملی اولوسلار آراسی بیر دیل اولدوغونا گؤره آلتی میلیون ایشلمجی‫سی واردیر و ایکی میلیون مقاله‫یه صاحیب‫دیر و البته هر بیر نفر سانکی بیر یازی‫نین اوچ‫دن بیری‫نی یازمیشدیر و "ن-ی" سایی‫سی‫نین ان آزی اینگلیز دیلیندن سونرا فارسجا، چین‫دیلی، عربجه و ایسپانیولجانین دیر! و باشقا طرفدن بو سایی‫نین ان یوخاری‫لاری بنقالجا(بنقلادئش و دوغو هیندوستان دا کی دیل)، آذربایجان تورکجه‫سی، ایسوئچ دیلی، چئک دیلی و پولونیاجا و هولاندادیلی‫نین دیرلار. "ن-ی" سایی‫سی‫نین آز یا چوخ اولماغی‫نین نه‫دنی چوخلو آنالیز و تحلیللر ایسته‫ییر، آنجاق چوخ اولماسیندا منجه اوچ فاکتور آیدیندیر:
1- اینتئرنئتین بیر اؤلکه ده ال ده اولماغی(اینتئرنت ضریب نوفوذو)
2- بیر اولوسون ساواد و بیلیم سطحی
3- بیر اولوسون دیلی و وارلیغی‫نین خطر ده اولماغی

اؤرنک ایچین هولاندا، ایسوئچ و چئک کیمی اؤلکه‫لرده هم ساواد سطحی یوخاری دیر و هم اینتئرنت کیمی بیر قوراشدیریم یوکسک سوییه‫ده قوللانیلیر. پولونویا خالقینین آراسیندا اولابیلر کی آلمان و روس کیمی بؤیوک میللتلر آراسیندا وارلیغین قورونماغی چوخ اؤنملی‫ دیر. اینگلیزدیلی بیر ایستیثنایی دوروم دا دیر و ایسته‫ر-ایسته‫مز اؤز گنیشلنمه‫سینه دوام وئره‫جک.
فارسجا، و چین دیللرینین، "ن-ی" سایی‫لارینی آز اولماسی منجه ایران و چین کیمی اؤلکه‫لرده کی آسیمیلاسیونلارا باغلی دیر(حتی بو سؤزو بیر آز تورکییه‫ و آنادولو تورکجه‫سی حاققیندا ایسه دئمک اولار!)؛ و بو اؤلکه‫لرده بئله دویغو واردیر کی فارسجا دیلی، اؤلکه ده کی باشقا دیللره غالیب گلمیشدیر. ائله کی گؤردونوز فارسجا دیلی ایچین 87مین ایشلمجی و 32مین یازی واردیر و هر بیر مقاله یا یازی‫ ایچین 2.7 نفر چالیشیبلار و باشقا طرفدن آذربایجان تورکجه‫سی ایچین ان یوخاری "ن-ی"لرین بیریسینه شاهیدیک؛ ائله کی 2869 نفر ایندیه‫دک 17528 یازی یاییبلار و دئمک هر بیر نفر تک باشینا 6 مقاله ویکی‫یه قویموشدور و بو او حالدا اوز وئرمیش کی، ویکی‫پئدیا دا آذربایجان تورکجه‫سی ایکی جوره آلفابئته یاییلیر.

بیر سؤز ایسه دئمک اولار: آذربایجانلی‫لار آز اولدوقلارینا باخمایاراق اینتئرنت دن، یاخشی قوللانیرلار و بو آلقیشلامالی‫دیر و البته بونون اوچون داها آرتیق دا چالیشمالی‫دیرلار.
من اؤزوم‫ده ایکی اوچ دؤنه، ویکی‫پئدیا دا، اویه(عضو) اولمامیش چالیشمیشام و Forex(Foreign Exchange Market) سؤزجویونه قارشی بیر-ایکی پارقراف تورکجه‫یه چئویرمیشم و البته بوگون کی باخیرام آذربایجان تورکجه‫سینین ادمینلری اونو رئداکته ائدیب و باشقا قوشماجا سؤزجوکلر قویموشلار؛ من "دیش ده‫ییشدیرمه بازاری" یازمیشدیم کی قوزئی‫لی‫لر اونو "بین‫الخالق والیوتا ده‫ییشدیرمه بازار"ینا چئویرمیشلر!

*) قایناق:

List of Wikipedias:
http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias
List of Wikipedias by language family:
http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias_by_language_family
List of Wikipedias by language macrofamily:
http://meta.wikimedia.org/wiki/List_of_Wikipedias_by_language_macrofamily

بو ده بيزيمكي

مئهران باهارلي اؤز يازيلارينا باشليق يا تايتئل قويسا، اونون اوره تديگي آلتين يازلاري ياييلماميش اوخويابيلريك. البته تئز يا گئج اونلاري گؤروروك؛ باشليق ماشليقي اؤتورون؛ گئدك سؤزون اصلينه!

مئهران وئبلاقي تك باشينا قاباقدير فارسلارين فرهنگيستانينا! من هردن اؤزوموزدن اومودسوز اولوب، اوزولوردوم، چونكو ائله بيليرديم تئكنولوژي، سياست، كولتور(فرهنگ) ادبيات كيمي سؤزجوكلري، باشقا اولوسلاردان آلان بير ديل يئيه لري، چوخ دا گرك آتيليب دوشمه سينل؛ آنجاق ياخينليغيميزداكي سه يچه ايچينده سو اولدوقجا، دونيا باشينا سوسوز دولانيرميشام سانكي! گئدين و مئهران به يين بو يازيسيني اوخويون و گؤرون كي بير اوياق، مينلرجه ياتميش آداملارين جوورونو چكير :

توركجه يه يئني كلمه قازانديرما يوللار

آي ديلداشلار! سئرئه و يا اؤز ديليميزجه جيلخا دانيشماغينيزي هئچ كيمسه ايسته مير، آنجاق گلين بوندان سونرا تئكنولوژي يئرينه قوراشديريم، پاليتيك يئرينه يؤنه تگي، كولتور يئرينه اكينج، ادبيات يئرينه گؤركسؤز و البته هونري ايسه اونوتماييب، اوزلوقلا ده ييشك چونكو بونلاردان داها اؤنملي سؤزجوكلر تاپيلماز منجه.

اولدو مو؟!

AnaDili Günü / آنادیلی گونو

Bu Bloqu Yazıb-Yaymağın ən önəmli nədəni, ANADİLİM, Azərbaycan Türkcəsidir. Bu qutsal dili gözümü dünyaya açandan eşidib, dinləyib və danışıram, ancaq milyonlar insanın haqlarının pozulmasına görə, yazıb-oxumağı için, sanki böyüklər oxulundayam! Bununuçun heç zaman gec dəyil, Çünkü uluscu və öz kimlik və varlığına sayqı göstərən bir insana:

Neçə Dil Bilənə, Neçə Adam Deyərlər

Öz Dilini Bilməyənə Necə Adam Deyərlər

Dünyalıq AnaDili Günü Qutlu Olsun

Happy International Mother Tongue Day

روز جهانی زبان مادری مبارک

---
Bu Bloqda, Özəlliklə AnaDilinə Görə Olan Bütün Yazılar:
Anadili (Mother Tongue) :
Saturday, February 24, 2007 :
AnaYasanın 15ci Əsli və Gerçək Bölücülük (آنایاسانین اون بئشینجی اصلی و گئرچک بؤلوجولوک)
Thursday, February 22, 2007:
AnaDilimiz, İlk Dilimiz (آناديليميز، ايلك ديليميز)

Sevgililər Günü

İlkdə, bütün sevgililərə Valentayn Gününü qutlu olsun deyirəm. Ancaq Valentayn günündə hansı sevgi və eşqdən söz gedir, bəllidir, və mən kimi adamlar oturubelə oyan-bu-yana baxırlar!

Əlbəttə məndə beş-altı il bundan öncə, bir-iki dönə vurulmuşam, ancaq gənclər demişkən qızbazlıx başarmamışam və ...! Bir allah bəndəsi mənə demişdir: “Eşq olmazsa, aləm bütün əfsanədir! Sənin də ilk və tək sevdiyin şey torpaqdır!”. Hə, Onun mənzuru Azərbaycanın torpağı və yurdsevərlik idi; ancaq mənim orada bir qarış yer yoxumdur; Azərbaycan ulusunu desəydi daha uyqun olardı! Vəli o çağ bu beynimə yetişmədi deyek ki sevmək ilə sevişmək, və ya sevda ilə sevmək aralarında yerdən göyə qədər fərq var! Amma Yox! Gərək deyərdim bütün adamlar varlıqlarını sevməlidirlər, və bu sevgili olmaqdan başqa dır.

Öz aramızda qalsın ha, nələr istədim deyəm, heç özümdə bilmədim!