Semed ile Yorqun Deniz (Samad & The Tired Sea)

آذربایجانین بؤیوک یازاری، صمدین 39 جو گؤزله‫نیلمیز و سورغولو اؤلوم ایلدؤنومونو خاطیرلاماق ایچین ساغ اولسون تورک دونیاسی وئبلوقونون یازاری. بوتون ایشلر ترسینه اولاندا، آدام آذربایجانین اؤزونده آلزایمئر توتور و بئله اولور کی آز قالیر بئله بیر گون ده صمده گؤره بیر شئی یازابیلمه‫سین... و ائله‫بیل دویغولار تکجه غوربت ده جانا گلیب و سؤیله‫مه‫یه باشلاییرلار؛ چونکو دؤرد ایل بوندان اؤنجه عسگر اولاندا، بندرعباس دا، هورموز بوغازینین قیراغیندا صمده گؤره بیر شئعر دئدیم و اؤز حددیمده یاخشی ایدی! بونو تئکرار اولاراق بیر ده یاییرام؛ البته بورالاردا صمده گؤره باشقا سؤزلر ده یازمیشام:

صمد آنگونه که نبود(نگاهی به نقد تند صمد از سوی رهگذر)
شهريور؛ يادبودی از دو نسل


صمد و امواج دريای خسته!

شهریور است و یاد صمد بهرنگی ! کمتر ایرانی اين را می داند که در یکي از شهریورهای آريامهری دهه چهل ، آراز(رود ارس) خشم خود را از خستگی خزر چگونه بروز داد! نعش صمد را با خود برد و تقديم دريا کرد. شايد آن دريا به خود بيايد و امواجش خروشانتر شود! ولی دريغ...

در اين شب شرجي،
خستگي دريا هويداست

موجهايي نيز دارد رو به ساحل!
ولي ناتوان،
در راندن خرچنگها از آب؛

و كمي دورتر،
جولانگاه كوسه‌ماهي‌هاست...

اين درياي بيكران،
نفرت دارد از خود
و از پريان دريايي!

آیدین ک؛ شهريور 1382

Yorqun Dəniz

Bu Dumanlı və səssiz gecə də,
Bəlli dir dənizin yorqunluğu

Dalğasıda var Sahilə sarı !
Ancaq gücsüzdür,
Cırbağaları su,dan ötürmədən ;

Və az,ca uzaqlıq da,
KüsəBalıqlar fırlanırlar…

Bu bucaqsız dəniz,
Nifrətli dir özündən
Və dəniz pərilərindən!

Aydın K,Yay,ilkinin 18i, 2003

آذربایجانلی سامی یوسوفون آنادیلی تورکجه دئییل!!؟

ایشیمیز بئله سینه چوخ ساده و راحات اولور؛ چونکو لازیم دئییل مین ایل بوندان قاباق یاشایان آذربایجانلیلارین تورک اولدوقلارینی ایثبات ائدک. البته بو دا آسان ایش و بیر یئرسیز بحث دیر و بونا گؤره دانیشماق، اؤنملی دئییل؛ آنجاق ایرانین دؤولتی تیلویزیونون دوزسوز، شیت، سیرتیق و ایرقچی خبر دئیه‫نلری، اسکی تاریخ دن واز گئچیب و چاغداش تورکلرین ، تورک اولماماقلاریندان دانیشیب و باشقا اولوسلار اوزمانجلارین اؤز اوزمانجلاری تانیتندیریرلار!! اؤرنک ایچین دونیانین ان آدلیم اوزمانجلاریندان اولان آذربایجانلی تورک کؤکنلی سامی یوسوف-ون آنادیلینی فارسجا بیلدیریب و بونون ندنی اونون ، تکجه "مادر" آدلی فارسجا اوخودوغو ماهنی دیر و اونون اوخودوقلاری و اؤزل سایتینداکی بیوقرافی سیندان خبرلری یوخدور ! حالبوکی سامی یوسوف بونو بوندان اؤنجه هم اینگلیزجه، هم عربجه و هم تورکجه اوخویوب و بئله اولورسا اونون آنادیلی باشقا دیللر ایسه اولابیلر!!

***

اگر همه آنهایی که همه چیز را در مورد آذربایجان، مثل تهیه کنندگان اخبار 20:30 شبکه دوم و 22:00 شبکه سه سیما به شکل مضحکی تحریف و جعل می کنند، عمل کنند، کار فعالان فرهنگی آذربایجان بسیار ساده خواهدبود! البته قبل از آنها سایتهای اینترنتی مربوط به خبرگزاری ها هم این کار را کردند ولی خوب مساله تلویزیون و رسانه ملی که میلیونها نفر خواه-ناخواه شبها به تماشایش می نشینند، فرق می کند که همینطوری در روز روشن از آن دورغ پخش می شود. از این جهت گفتم کار هویت طلبان ترک ساده شده که نمی خواهد اثبات کنند تاریخ سازیهای سال قبل شوونیستها به این دلایل و فلان دلایل از بیخ و بن اشتباه است و نمی خواهد بروند خواندن الواح گلی و خط میخی و ... را بیاموزند که ترکهای فعلی ایران از هزاران سال قبل هم در ایران بوده اند و دچار تغییر زبان و هویت و ... نشده اند؛ این آقایان وقتی می آیند در عصر ارتباطات و اطلاعات می گویند زبان مادری سامی یوسف فارسی است دیگر هیچ دلیلی باقی نمی ماند که اینها زمان و زمین را به هم می دوزند تا برای خودشان افتخار گردآوری کرده و از اقوام و ملل دیگر به نفع خود بهره برداری فرهنگی و هویتی کنند! جالب این است که اینها حتی در روز جهانی زبان مادری هیچ حرفی در مورد زبان مادری نمی زنند، ولی وقتی یک خواننده آذربایجانی الاصل ساکن بریتانیا را که شهرت جهانی دارد و قبل از این چندین ترانه ترکی، به خصوس ترانه آیریلیق را خوانده و در آن از آذربایجان به عنوان قلب و زندگی خود یاد کرده، تنها با خواندن نسخه فارسی "مادر"، فارس شده و روی ترکیب "زبان مادری" بارها تاکید می شود!

راستی اینها را هم به فارسی نوشتم! نکند ماها هم زبان مادریمان فارسی است و نمی دانیم!؟

اینهم انتشار دوباره ترانه مشهور آیریلیق(جدایی) با اجرای سامی یوسف، در این وبلاگ، که شعر آنرا یک شاعر بزرگ و البته گمنام اردبیلی(رجب ابراهیمی) حدود پنجاه سال قبل سروده و از آن تاریخ به بعد، انگار نمی شود که هنرمندی آذربایجانی و به بیان دیگر، زبان مادریش ترکی آذربایجانی باشد و آیریلیق را نخواند! و این از محالات است انگار و البته این مرز و سرحدات هم نمی شناسد:

Sami Yusuf Azərbaycan Türkcəsində oxuyur: AYRILIQ

AYRILIQ : آيريليق

آراز نواسی(نوای ارس) درگي سي نين رجب ايبراهيمي يه گؤره يازديغي سؤزلري اوخوموشدوم؛ چوخ جاليب ايدي. ال يازي سيني گؤرمه ميشديم كي دونن آيدين فيرنگي اؤز وئبلاقينا قويوب.

هر حالدا او يازيلارين آراسيندا عجيبه-غريبه سؤزلري ايسه گؤرمك اولور:

• 
  
  بيري سي ايبراهيمي نين دوغوم يئري ياني نيرين «كورآبازلي» كندينه «بومي» صيفتي وئرمك دير! حالبوكي بو قوشما سؤزجوك، كسينليك ايله تورك ديلينين بوتون ياسالارينا اويغون دور‍! و بو اصلا بومي-مومي دئييل! اولابيلر فارسلار ايچين اويغون دئييلميش و اونو «كور عباسلو» ائله ييبلر و كاشكي دئييرديلر: «داراي كور عباس»! بيلميرم گؤتوروب فارسجا يازاندا، نئيه اؤز اونلار ميليونون ديلي اولان آناديليميزه «بومي» آد وئريريك؟!
• 
  
  ايكينجي سي ده، ايرانا گليب و آيريليغي دونيا دان مشهور ائدن رشيد بئيبوتوو-ا، ايصفاهان ال-ايشلريني رجب ايبراهيمي نين الي ايله وئرمك دير! دوغروسو بونا هئچ يوروم آرتيرا بيلميرم. آنجاق بير-بيرينه قارشي ايكي آچيقلاما وئرمك اولار: بيري بو كي ايصفاهان، اردبيللي، آذربايجانلي و تورك صفويلري باشكندي اولموش و اورانين اوزلوغو(هونري) كسينليكله آذربايجانليلارين ايزي دير و صفويلردن قاباق اورا آدلي-سانلي بير يئر دئييلميش. ايكينجي سؤز ده فاشيست پهلويلرين چاغيندا كي آشيري راسيست دوشونجه لردن قايناق آلابيلر؛ ياني قوزئي آذربايجانلي رشيد بئيبوتووا، گونئي آذربايجانلي ايبراهيمي نين الي ايله ايصفاهان ال-ايشي وئرمك ايله ايسته ييرلر دئيه لر ايران دا اصليندده فارسلارين (حق آب و گل)ـلري وار و رشيد بئيبوتوو چوخ دا اوزلو(پررو) اولمايا!

بو سؤزلري اؤتورون! دونيادا لاپ چوخ باسقي آلتيندا اولانلار، تورك دونياسي نين ان آدليم و ده يه رلي شاه اثريني چيخارديبلار. گؤره سن دونيادا بير تورك وارمي بو آيريليق ماهني سيني ائشيتمه سين؟! من كي بئله آدامين اولدوغونا اينانابيلمه رم.

اللي ايل ماهني سؤيله مك؛ آذربايجانين ان چوخ ماهني يازاني كورآبازلي رجب ايبراهيمي(فرهاد) ايچين بير دوسيا

پنجاه سال ترانه سرایی پرونده ای برای رجب ابراهیمی(فرهاد)، پرکارترین ترانه سرای آذربایجان

گونجه‫له‫مه(Update):

بوگون يازيق ايبراهيمي‫نين ايندي كي دورومو و ياشلي و قوجاليق گونلرينه گؤره بير يازي و گؤرونتو گؤردوم كي اوره ييمي داغلادي؛ آذربايجانين بؤيوك شاعيري بيليرسينيزمي نه ايشلره باخير؟ بو من، سن و هامي ايچين باشي آشاغيليق و كسينليكله اوتانديريجي دير. سايين شاعيريميزين ايشي اولوب ائو تيكمك، اينشاآت و سيمان آل-وئرچيليگي. گنجليكده ائله بير شاه اثري يارادان آدام، بو ياشدا و البته دينج و آرام بير ياشاييش يييه سي اولاراق، نه اثرلر يارادابيلر تكجه تانري بيلير...

بونلارين هاميسي‫نين نه‫دني و دليلي بللي دير؛ اؤز آناديلي و كيمليگيني قوروماقدان ياساقلانميش اولوس، اؤز آيدينلار و بؤيوك آداملارينا سايقي و حؤرمت گؤستره‫بيلمه‫يه‫جكدير و يقين كي ائل و اونلارين آراسيندا بؤيوك بير «آيريليق» ‫دوشه‫جكدير.

يازيقلار اولسون، يازيقلار.

ايچگي بوشكه‫سي

آشاغي دا كي يازي سارا فلاورزين يازديغي اصلاحات(The Reformation) كيتابي‫نين، رضا ياسايي‫نين الي ايله فارسجايا چئويريلميش نوسخه‫سينده(انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1381)، «نئيه ايشكنجه» عونواني ايله گلميشدي. بو يازي مذهب و اينام قونوسونا باغلي اولماغينا باخماياراق، باشقا توپلومسال، كولتورل و يا سياسي قونولارلا دا ايليشكي‫لي اولابيلر؛ بونا گؤره اونلاري توركجه چئويرديب و البته سون پاراقيراف دا كي گولمه‫لي سؤزلره گؤره باشقا بير باشليق قويدوم:

ايچگي بوشكه‫سي

مسيحيلر نه‫دن اؤز مسلكداشلاري ايله ساواشماقدايديلار؟ نه‫دن اونلاري ايشكنجه ائديب، اؤلدوروردولر؟ گئرچكدن بو ايش عيبادت‫دن ديفاع ائديب و ساوونماق دئييلميش. رئفورميست كالوينيست، تئودور بئزا، دئييب: «مذهبي آزادليق، ان شئيطانجيل تعصصوبدور؛ چونكو بو معناني داشيماقدادير: قوياسان هر كيمسه نه جور جهننمه گئتمك ايسته‫سه گئتسين»! هر مذهبي قوروپ باشقالار ايچين يوخ، بلكه اؤز آزادليغي ايچين ساواشيردي. هر بيري‫سي، گوج ايله اؤز يولونون دوز و تكجه مومكون يول اولدوغونا اينانيردي. البته سياسي مولاحيظه‫لر، قودرتين بركيمه‫سي(تثبيتي) و ماددي قازانجلار كيمي داها ايلكين انگيزه‫لر، غاليبا اؤز روللار و گؤره‫ولريني ايفا ائديرديلر.
تاريخچي، رولاند بئينتون، باشقالاري يه‫شيب و اذييت ائتمگه ساري يؤنه‫لمه‫گين اوچ نه‫دني‫ني بئله تانيتديرير: «اينسان اؤز حققانييتينه اينانماغي‫ گركلي دير، سورومالي مسأله اؤنملي، و بو كي گوجون ايشله‫تمه‫گي ائتگي‫لي اولمالي‫دير». هر بير مذهبي قوروپ، اؤز حاقلي اولدوغونو سانيردي و ائله بيليردي قوتسال كيتابدان ائتديگي اؤ‍زل آچيقلاما و تفسير، تانري‫نين مقصودو دور؛ و بونا گؤره، هئچ كيمسه اونو قبول ائتمكدن سونرا باشقا يولو يوخدور.
ايكينجي نؤكته‫يه گؤره ايسه هئچ سورغو يوخ ايدي: دوغرو يولا يؤنلمك و قورتارما پرابلئملري اؤنملي ايديلر. اينام بونايدي كي «آدامين سون آلين‫يازي‫سي، توپلومسال ساغلامليق‫دان علاوه، اونون گئرچك كليسايا ياپيشماغينا باغلي‫دير». بو باخيش مسيحييتين مين ايلدن چوخ ياشاميندا يارانميشدير، و كليسا و توپلوم درين بير شكيلده، بيري بيرلري ايله ايليشكي‫لي اولموشدولار. كليسايا اينامسيز بير آدام، بوتون توپلومو قاتيشديرابيلردي. توپلومسال نظم، قايداني قاتان بير آدامين اذييت و يا اؤلدورولمه‫يي‫ني، بدنين چيركليك و عوفونتدن نيجات تاپماغينا گؤره، بير قولونو كسمگه اوخشاتماق اولار.
اوچونجو نؤكته ده بودور كي، اون‫آلتينجي يوز ايل‫ده ياشايان موجازاتچيلار، شيددت ايله، خالقين يوللاريني دگيشمه‫يه (اينام دئمهسه‫ك!) اينانيرديلار. او چاغين بير اينسان‫سئوري(humanist) دئميشدي: «مذهب ايچين اؤلدورولنلرين، سوچلو و يا سوچسوز اولماقلاري، خالقي وحشت و قورخويا سالماق قارشيسيندا، ائله ده اؤنملي دئييل». آنجاق اينجيتمه، اذييت و ايشكنجه، جان فاكسين آدليم ريساله‫سينده آدلاري گلميش كيمي، بير سايي شهيد ده آرايا گتيريرسه، البته كي فرانسانين شاهي، دؤردونجو هانري كيمي ايكي اوزلولري ايسه تانيتديريردي. اون‫آلتينجي يوز ايل‫ده بير ايتاليالي شاهيد بئله يازميشدير:
«خالقي بير مذهب آردينجا گئتمه‫يه مجبور ائدن كيمسه، بير آخماغا اوخشايير كي، ايچينده آزجا ايچگي اولان بير بوشكه‫سي واري‫دير و اوندا كي ايچگي‫نين چوخالماغي ايچين، سو آرتيرير! آنجاق ايچگي چوخالمادان، وار-يوخ ايچگي‫ني خاراب ائدير!».

سني سئويرم، بوتون يوللار لا موزه‫لردن چوخ

دئيه بيلميرم آيدين فيرنگي بونو نه‫دن، نه ايچين و كيم ايچين دئييب و البته منه ده ايليشكي‫سي اصلا يوخ!
من بونو توركجه‫يه چئويريب، آزادليق ایچین سؤيله‫ييرم:

سني سئويرم، بوتون يوللار لا موزه‫لردن چوخ

باخيشين پاتلادير؛
پاتلاماغي سئويرم؛
پاتلاما، يئني‫دن ياشاماق ايچين بير چاليشمادير...

اللرين اوچوردور؛
اوچورولماغي سئويرم؛
اوچورولماق، باشقا بير ياشام ايچين چاليشمادير...

سني دووارلار لا دامدان چوخ سئويرم،
پيلله‫لر له ائيواندان چوخ،
شورابيله ساري آچيشقادان داها چوخ.
سني سئويرم،
ايچينده ياشاماق اولان بير ائو دن داها چوخ.

سني سئويرم،
خان ننه نين آنداچ(ياديگار) تاباق‫دان داها چوخ،
بالاجا زينقيروودان چوخ،
ساري كؤك داديندان چوخ،
مئو دولماسيندان چوخ،
يون دؤشكدن چوخ،
اوشاقليق شئعرلردن چوخ،
آناديلدن چوخ،
اردبيلدن چوخ.
قاهوالتي‫دا يئديگيم ايستي سومو و آنايوردوموزون بال-قايماغيندان داها چوخ.
سني سئويرم،
غوربت ده اؤلموش دايي‫ شاليندان چوخ،
گؤزو يولدا اؤلموش خان‫ننه امانتيندن داها چوخ،

سني سئويرم،
بوتون تئرميناللار، بوتون موزه‫لر، بوتوت گونده‫ليكلر، بوتون مئترولار، بوتون داغلار، بوتون قالالاردان چوخ،
و سني سئويرم،
و بوتون يوخولاردان، گولومسه‫مه‫لر و اؤپوشلردن چوخ.

سني سئويرم،
بوتون فيلملرله گؤرونتولرله يوللاردان چوخ،
و دونيا شاعيرلرينين بوتون شئعرلريندن چوخ.

آذربایجان، مشروطه ترپه‫نیشینده - 2

آشاغیدا کی یازی، بو یازی‫نین آردی دیر:

< آذربایجان، مشروطه ترپه‫نیشینده - بیرینجی بؤلوم >

... کئشگه صمد بیزیم چاغیمیزدا یاشایاردی! اونون بالاجا قارا بالیق کیمی شاه اثرلر و باشقا ناغیللاری نی قیراغا قویوب، تکجه اونون مقاله لرینی اوخویاندا آرخایین اولورام کی او قالسایدی، ان قههار و گوجلو بیر وئبلاق یازان اولاجاغیمیش. البته بو سؤزو تکجه اونون نئجه یازماغینا گؤره دئییرم؛ آدام ائله بیلیر صمد بیلگی‫سایار اولمایان زامانین وئبلاق یازانی ایمیش! یوخسا او سؤزلر او چاغین اؤزل سؤزلری دیرلر و بیزیم چاغداش اینسانلار دئموکراسی و مشروطه کیمی اوستون شئیلری قانمایان زامان، او چاغ، اونون وئبلاقینا کیملر باش ووراجاغیمیشلار آللاه بیلیر! البته ائله بیل یوز ایل بوندان اؤنجه یاشایانلار، اللی ایل بوندان اؤنجه یاشایانلاردان و اللی ایل بوندان اؤنجه یاشایانلار، بیز و چاغداشلاریمیزدان چوخ، دئموکراسی‫یه ماراق گؤستریرمیشلر و یازیقلار اولسون کی قورباغا یوز درجه‫ده قاینایان سونون ایچینه آتیلماق ایچین، بیر داها ائشیگه آتیلمیشدیر! و ایندی ایسه بیر تنگه‫نین بوروغونداییق(هنوز اندر خم یک کوچه‫ایم).
بو سؤزو ده دئییم و سونرا صمدین ایتی یازیلارینین تورکجه‫یه چئویریم:
یا بیزیم او زاماندان خبریمیز یوخدور و او چاغ دا یاشایان خالقین آراسیندا یوخاری سطح ده ساواد و بیلگی وار ایمیش و یا صمدین سؤزلری منطیق‫سیز دیرلر! چونکو دئموکراسی‫دان تکجه بیر قورو آد ائشیدن خالق، سیلاح گؤتورمکدن اؤنجه(!) اونو یاخشی تانیمالی ایمیش و سونوجو باشقا آداملارین الینه دوشموش ساواشلارا گؤره، قاجار سولاله‫سی گوجسوز اولدو و سون آددیم دا، مشروطه ایسه، بیر داها ریضاخان کیمی توتالیتئرلر و ایستیبدادچیلارین الینه دوشدو و بئله اولدو کی فاشیسم باشلاندی!


آذربایجان، مشروطه ترپه‫نیشینده
ایکینجی بؤلوم

تئهران اؤندرلری بو یوللارین هئچ بیریسینه باخمادیلار. اونلار اولوسون مظلوملوغونو گؤستریب، محمدعلی میرزا و باشقا باشچیلارین ترححوم و اینسان سئورلیک دویغوسونو قالدیرماق ایله ایشی قاباغا آپارماق ایسته‫ییردیلر و نیظامی حاضیرلیق و سیلاحلی قالخیشا مؤحتاج اولدوقلارینا اینانماییردیلار، و مجلیسین بومبالاما گونونده باش وئرمیش تئهران اؤزگورلوکچولرینین چوخلو شوجاعت و قورخمازلیقلارینا باخمایاراق، نئچه ساعاتدان آرتیق ساواشا داوام وئره‫بیلمه‫دیلر؛ نه‫ده‫نی ایسه حاضیر اولماماقلاری ایدی. دئمه‫لی دیر ائله بو "آذربایجان درنه‫یی(انجمن آذربایجان)" اویه‫لری اولان موجاهیدلرین بیر سایی‫سی دا تئهران‫دایدیلار.
آنجاق تبریز ده، ائله او مشروطه بویوروغو(فرمان مشروطه) آلدیغی گوندن، توفنگچی و موجاهید تربیت اولوردو؛ باشقا و آیدین سؤزله، سیلاحلی قالخیش و ایچ و دیشاری دوشمانلاری آرادان گؤتورمک ایچین، حاضیرلیق گئدیردی.
تبریزین ایالتی درنه‫یی(انجمن ایالتی تبریز) اویه‫لرینین چالیشماسی و اوندان دا اؤنملی، سیرلی اولان"گیزلی مرکز(مرکز غیبی)"ی اویه‫لرینین چکدیغی و درنه‫یین الی ایله ایجرا اولونان پیلانلار، او شئی‫لردن ایدیلر کی تبریزی، ایستیبداد قوشونونون قارشی‫سینا چیخیب و باشقا بیر اون‫بیر آیلیق ساواشا داوام وئرمه‫یه، حاضیر ائتمیشدیر.
1286نجی ایلی یای‫سونونون 28جی‫سی، آدینا(جمعه) گونونده، اتابک اعظم قاتیلی‫، تبریزلی عابباس آغانین تبریزین مقصودیه مسجیدینده کی ختم مجلیسی ییغیشدیران زامان اوخونموش بیر شئعر بؤلمه‫سی، موجاهیدلرین روحییه‫ و نئجه دوشوندوقلری‫نی یاخشی‫جا گؤستریر. بو شئعرین باشلانغی‫جی بئله‫دیر:

آی قارداشلار! قان تؤکون تا جوشه گلسین کایینات
ثابیت اولسون تا جهانه بیز ده کی عزم و ثبات

آذربایجان، مشروطه ترپه‫نیشینده - 1

یارین مشروطه‫نین 101نجی ایلدؤنومودور و بونا گؤره دقیق بیلگیلریم یوخدور؛ آنجاق مشروطه‫نی و دئموکراسی‫نی ایرانا تانیتدیرانی آذربایجان و آذربایجانین آیدینلاری اولماغینا آرخایینام و بو اولایین ایلدؤنومونه گؤره صمد بئهرنگی‫نین مشروطه ایله ایلیشگی‫لی اولان فارسجا یازدیغی‫نی تورکجه‫یه چئویرمیشم کی ایکی بؤلوم ده بوگون و یارین یایاجایام. صمدین بوتون سؤزلری ایله یوز ده یوز راضی اولمادیغیمی دئمه‫لییه‫م، چونکو ساواشماقدان هر زامان اولورسا اولسون خوشوم گلمیر.
البته بونو دا آرتیرمالییام، صمدین دوغوم گونو یای‫ایلکی‫نین ایگیرمی‫سی و وفات گونو ده یای‫سونونون دوققوزو دور و بیز بو 52 گونه صمد گونلری آد وئره‫بیلریک.

آذربایجان، مشروطه ترپه‫نیشینده*
بیرینجی بؤلوم

احمد کسروی یازیر:
مشروطه ترپه‫نیشی تئهراندا باشلاندی و تبریز اونو قورویوب، سونا چاتدیردی.

اولسون کی اه‫یری دوشونجه‫لی آداملار ایندی ده آذربایجانلی موجاهیدلر بیر آووج اووباش ایمیشلار و ستارخان کیمی بیر یاخشی نفسلی دؤیوشجو، بیر اوغرولودان آرتیق دئییلمیش و یالنیز چاپماق و چاپاوول ایچین ساواشیرمیش.[جالیب دیر! شرق گوند‫لیگی ایسه، اونلارین یولونو داوام ائدیرمیش]
کسروی‫نین سؤزو ایغراق دئییل. مشروطه رئژیمی‫نین قورولماغی بوتونلوکله خالق توپلولاری‫نی(توده ها) قازاندیرماماغی دوغرودور و حتی ساواشجیلار و ایشچیلرین گونو خارلیق و چتینلیکه یئتیشدی(ستارخان کیمی)، آنجاق هر حالدا، اوتانماز و اوزدن گئتمه‫یه‫ن محمدعلی میرزانی دیز اوستونده چؤکدورن، آذربایجانین اورگی دورو موجاهیدلرین جانیازلیقلاری و کیشیلیکلری ایدی و بونلار خالقین باشقا توپلولارینی قالدیریب و دوغولو‫لارین(شرقلی‫لـر) اؤزگور و آزاد یاشماغا یئتنکلی اولدوقلارینی گؤستریب و ثوبوت ائتدی.(لندنین تایمز گوند‫لیگی مجلیسین بومبالاماغیندان ایکی-اوچ گون سونرا چوخلو دانلاماقلاردان سونرا یازیر: "بو اؤرنک دوغولو‫لارین اؤزگور و آزاد یاشاماغا چیخارسیز اولدوقلارینی گؤستریر" / مشروطه ایلایی – کـسـروی)
تئهرانین ایکی سایین سئییدی(آغالار طباطبایی و بئهبهانی) ایشی باشلادیلار و خالقی قالدیردیلار، آنجاق گئدیشی یولا سالیب و ثمره‫لی ائتمکده یانلیش یولا گئتدیلر. اونلار اورکلرینی مشروطه‫نین نئچه ائتگی‫سیز بویوروغونا خوش ائله‫میشدیلر. حتی محمدعلی میرزانین ایستیبداد و دیکتاتورلوق چاغیندا، ائله‫بیلیردیلر کی، ایشی ائو ده اوتوروب، دانیشماق و مؤوعظه و چیغیر-باغیرلا قاباغا آپارماق اولار.
اونلار بو گئرچک اصله گؤز یومموشدولار: "قان تؤکن دوشمانا کسینلیکله غالیب اولماق ایچین، اؤزو کیمی سیلاحلی و قان تؤکمکدن قورخوسوز اولماق گرکلی دیر."
تئهرانین اؤندرلری اؤزگورلوکچولره، توفنگ و ساواش سیلاحلاری آلدیرابیلردیلر. باشقا کندلردن ماراقلی توفنگچی ایسته‫ییب و الی دولو و حاضیر بیر گوج ایله قارشیلاماق ایچین قالخایدیلار.
اونلار حتی محمدعلی میرزانی آند-ایچمه‫یی سیندیرماق ایچین شاهلیقدان گؤتوروب و کلکباز نقشه‫لرینی جیرایدیلار؛ بو ایشی نئچه گوندن سونرا تبریز درنکی ائله‫دیگی کیمی.

* ) “movement” و یا "جنبش" سؤزجویونه "ترپه‫نیش" یازدیم؛ دوزدور یا یوخ سیز دئیین.