Sunday, August 12, 2007

ايچگي بوشكه‫سي

آشاغي دا كي يازي سارا فلاورزين يازديغي اصلاحات(The Reformation) كيتابي‫نين، رضا ياسايي‫نين الي ايله فارسجايا چئويريلميش نوسخه‫سينده(انتشارات ققنوس، چاپ اول، 1381)، «نئيه ايشكنجه» عونواني ايله گلميشدي. بو يازي مذهب و اينام قونوسونا باغلي اولماغينا باخماياراق، باشقا توپلومسال، كولتورل و يا سياسي قونولارلا دا ايليشكي‫لي اولابيلر؛ بونا گؤره اونلاري توركجه چئويرديب و البته سون پاراقيراف دا كي گولمه‫لي سؤزلره گؤره باشقا بير باشليق قويدوم:

ايچگي بوشكه‫سي

مسيحيلر نه‫دن اؤز مسلكداشلاري ايله ساواشماقدايديلار؟ نه‫دن اونلاري ايشكنجه ائديب، اؤلدوروردولر؟ گئرچكدن بو ايش عيبادت‫دن ديفاع ائديب و ساوونماق دئييلميش. رئفورميست كالوينيست، تئودور بئزا، دئييب: «مذهبي آزادليق، ان شئيطانجيل تعصصوبدور؛ چونكو بو معناني داشيماقدادير: قوياسان هر كيمسه نه جور جهننمه گئتمك ايسته‫سه گئتسين»! هر مذهبي قوروپ باشقالار ايچين يوخ، بلكه اؤز آزادليغي ايچين ساواشيردي. هر بيري‫سي، گوج ايله اؤز يولونون دوز و تكجه مومكون يول اولدوغونا اينانيردي. البته سياسي مولاحيظه‫لر، قودرتين بركيمه‫سي(تثبيتي) و ماددي قازانجلار كيمي داها ايلكين انگيزه‫لر، غاليبا اؤز روللار و گؤره‫ولريني ايفا ائديرديلر.
تاريخچي، رولاند بئينتون، باشقالاري يه‫شيب و اذييت ائتمگه ساري يؤنه‫لمه‫گين اوچ نه‫دني‫ني بئله تانيتديرير: «اينسان اؤز حققانييتينه اينانماغي‫ گركلي دير، سورومالي مسأله اؤنملي، و بو كي گوجون ايشله‫تمه‫گي ائتگي‫لي اولمالي‫دير». هر بير مذهبي قوروپ، اؤز حاقلي اولدوغونو سانيردي و ائله بيليردي قوتسال كيتابدان ائتديگي اؤ‍زل آچيقلاما و تفسير، تانري‫نين مقصودو دور؛ و بونا گؤره، هئچ كيمسه اونو قبول ائتمكدن سونرا باشقا يولو يوخدور.
ايكينجي نؤكته‫يه گؤره ايسه هئچ سورغو يوخ ايدي: دوغرو يولا يؤنلمك و قورتارما پرابلئملري اؤنملي ايديلر. اينام بونايدي كي «آدامين سون آلين‫يازي‫سي، توپلومسال ساغلامليق‫دان علاوه، اونون گئرچك كليسايا ياپيشماغينا باغلي‫دير». بو باخيش مسيحييتين مين ايلدن چوخ ياشاميندا يارانميشدير، و كليسا و توپلوم درين بير شكيلده، بيري بيرلري ايله ايليشكي‫لي اولموشدولار. كليسايا اينامسيز بير آدام، بوتون توپلومو قاتيشديرابيلردي. توپلومسال نظم، قايداني قاتان بير آدامين اذييت و يا اؤلدورولمه‫يي‫ني، بدنين چيركليك و عوفونتدن نيجات تاپماغينا گؤره، بير قولونو كسمگه اوخشاتماق اولار.
اوچونجو نؤكته ده بودور كي، اون‫آلتينجي يوز ايل‫ده ياشايان موجازاتچيلار، شيددت ايله، خالقين يوللاريني دگيشمه‫يه (اينام دئمهسه‫ك!) اينانيرديلار. او چاغين بير اينسان‫سئوري(humanist) دئميشدي: «مذهب ايچين اؤلدورولنلرين، سوچلو و يا سوچسوز اولماقلاري، خالقي وحشت و قورخويا سالماق قارشيسيندا، ائله ده اؤنملي دئييل». آنجاق اينجيتمه، اذييت و ايشكنجه، جان فاكسين آدليم ريساله‫سينده آدلاري گلميش كيمي، بير سايي شهيد ده آرايا گتيريرسه، البته كي فرانسانين شاهي، دؤردونجو هانري كيمي ايكي اوزلولري ايسه تانيتديريردي. اون‫آلتينجي يوز ايل‫ده بير ايتاليالي شاهيد بئله يازميشدير:
«خالقي بير مذهب آردينجا گئتمه‫يه مجبور ائدن كيمسه، بير آخماغا اوخشايير كي، ايچينده آزجا ايچگي اولان بير بوشكه‫سي واري‫دير و اوندا كي ايچگي‫نين چوخالماغي ايچين، سو آرتيرير! آنجاق ايچگي چوخالمادان، وار-يوخ ايچگي‫ني خاراب ائدير!».

No comments:

Yazıları Latin əlifbasında görmək için, mətni kopi eləyib gedin Köçürgə`yə:

köçürgə yazılımı