ساوالانین ایستی سولاری

Xiyav - 2007 March

یئنی ایل تعطیللرینده، دؤرد ایلدن سونرا بیر ده ساوالانین اته یینده کی دوغال گؤزللیکلرینی گؤره بیلدیم. بو دؤنه نین اؤزللیگی بو ایدی کی ساوالانین قوزئیینه گئدیب خییاو(میشگین شهر) بؤلگه سینده گؤردوم. گتیردیگیم شانس دا بو ایدی کی یاخشی زمان اورایا گئتدیک، یوخسا بایرام تعطیلاتینین ایکینجی یاریسیندا سویوغویلا قارشیلاشاجاقدیق. ایندی یاز ایلکی نین 9ـجو گونودور و شاختایا گؤره ائشیگه چیخماق اولمویور...

بئش باجیلار (Beş Bacılar)

قدیم یولداشلار ایله یولا دوشدوک، گئجه سارایین(سرعین، سرعئین) دا کی "بئش باجیلار" معدنی ایستی سویونا گئتدیک؛ شاختا و هاوانین سویوخلوغو و باشقا طرفدن گاموش گؤلو و "مجتمع آبدرمانی ساوالان"ـین اوستو اؤرتولو اولماماغینا گؤره مجبور اولدوق بئش باجیلار گؤلونده چیمک! اورانین شولوقلوغو و سوروملولارین ساغلاملیق(بهداشتی) مسأله لره یئتیشمه مه یی باعیث اولموشدو اورانین سویونماق یئری(رختکن) و یویونجاقلاری چوخ پیس و اییرنج دورومدا اولسون. هر حالدا اورادا اوزدوک، چیمدیک و قیزیندیق! البته آداملارین سایی سی او قدر چوخ ایدی کی ایستخرین ایچینده ترپه نمک ده اولموردو! سارایین اون – اون بئش ایل بودنان اؤنجه تکجه یایلار شولوغ اولاردی، آما ایندی بئله دئییل و همیشه اورا دولودور اویان بویاندان گلن معدنی ایستی سو سئورلره. ساوالانین گونئیینده یئرله شن سارایین اولوب یاتیریم(سرمایه) جذب ائدن قوطبو و دولوب هوتئل و آلیش وئریش مرکزلرینه و گئتدیکجه، آرتیق قالدیریلیر و اینکیشاف ائدیر.

قه‫ینرجه (Qəynərcə)

گئجه اردبیل ده یاتیب، گون چیخاندان سونرا اردبیلین بال-قایماغینی یئییب و بو دفه ساوالانین قوزئیینده و خییاوین اون کیلومئترلیگینده کی "قه‫ینرجه" یه ساری یولا چیخدیق. بو من ایچین چوخ سئویندیریجی ایدی؛ چونکو اردبیل آدلی اوستانیندا تکجه میشگین شهر(خیاو، خییاو) بؤلگه سینی گؤرمه میشدیم. خییاوین دوخسان کیلومئترلیک یولونو بیلمه دیم نه جور بیتدی. بیر شئی ده من ایچین چوخ سئویندیریردی و او دا بورالاردا کی آدلارین آز دئئیشیلمه سی ایدی: "شیروان دره سی" دره شیروان، "قوتور سویی" آب قطور، " قه‫ینرجه" آب جوشان و ... اولمامیشدیلار!! کیوی و خالخال دا کی اویون قالماییب چیخاردیبلار: بوزلوق اولوب یخگان، دلیکلی داش اولوب سنگ سوراخ، روستم داشی اولوب سنگ رستم، داش حامام اولوب حمام سنگی و ایستی سو اولوب آبگرم!! بیر آز دان "آرپا چایی" دا اولار "جورود"، دینجه له ریک! البته بو مسأله نیسبی دیر و آذربایجانین بوتون یئرلرینده بو آد دئییشمک سییاستی آز-چوخ هر یئر ده ایجرا اولونور و کسینلیک(قاطعیت) ایله دئمک اولماز خییاو دا بو ایش اولماییب، چونکو میشگین شهری قاپی مئیدانلارین بیری سینده قیزیل آی(هلال احمر) طرفیندن قورولموش چادیرلاردا کی "نوروزی استقبال ائدن و یول گؤسرنلر" ، "سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل" طرفیندن یاییلمیش بوروشورلارداکی کاغاذلاردا، گؤرمه لی و تاریخی یئرلرینین آدلارینی اکثرا فارسجا یازمیشدیلار: "سنگ عقاب"، شروان دره"، "سبلان" و ... البته هر حالدا اللری آغریماسین! بو بوروشورلاری بیر یئره ییغمافلا، آذربایجانین چیخی بؤلگه لرینده گؤرمه لی و تاریخی یئرلریندن بیر توپلو دوزه تمک اولار و آلقیشلامالی دیر.

قارتال داشی(سنگ عقاب)نین آدینی چکدیم، خییاو چایی نین قیراغیندا کی "اورمان پارکی"(پارک جنگلی مشکین شهر) ده کی گؤدوغو بیر گؤرمه لی داش یادیما دوشدو." قه‫ینرجه" یه گئتمکدن اؤنجه بورادا اوجاق قوروب و ناهار یئدیک و من نئچه دنه عکس سالدیم. فیکر ائلیرم بو داش، خییاولی لار ایچین عادی دیر و باشقا یئرلردن گلنلر ایچین گؤرمه لی دیر:

سالدیغیم عکسلره باخسینیز یئره تؤکولموش آشقاللاری دا گؤره بیلرسینیز! یازیقلار اولسون! حئییف دئییل می بو گؤزل طبیعت؟...

ناهاردان سونرا خییاوین گونئیینه ساری یولا دوشدوک و یئتیشدیک "قه‫ینرجه" یه. یولداشلارین بیری سینین دئییشی کیمی، آدام آللاهین عظمتلی و عجیب یاراتدیقلاریندان باش چیخارتمیر. ساوالانین اتکلری قار ایله دولودور و ساوالانین اؤزو بولوتلار آراسیندا ایتمیشدیر، آنجاق " قه‫ینرجه" نین بولاغیندان سولار " قه‫ینه‫ییر" و چیخیر.
بو بولاغین یاراشیقلی و گئرچک آنلام دا بیر آدی واردیر. دئییرلر بو سو آذربایجانین ان ایستی معدنی سویو دور. بیر آز قورخدوق بو سویا گیرمک اولماز. بولاغین سولاری لوله ایله، یوللانیردی یئنی دوزه‫لمیش تأسیسات و ایستخر تیکینتی سی نین ایچینه.
موسافیرلرین سایی سی "سارایینـ"ـا گؤره چوخ آز ایدی و قادینلار و کیشی لر نؤبتی ایستخره گیریردیلر. تیکینتی لر چوخ یاخشی ایدیلر و گؤزله‫مه سالونلاریندا سوننتی چایخانا دا وار ایدی و چایخانا قاپی سی اوستونده کی چکیلمیش یا قازیلمیش چالان "آشیق" و "آذربایجان رقصی" ائدن، باخیشلاری اؤزونه ساری چکیردی.

عالیم قاسیموفون سسینی دینله یه ییب، چای ایچیب و بیر ایکی ساعات گؤزله دیک کیشی لرین نؤوبه سی یئتیشسین.

آدام هر نه یین ده یه رینه ، موقاییسه ایله یئتیشه‫بیلر و بیز ده ایستخرین ایچینه گیرندن سونرا، بئله دوشوندوم، "قه‫ینرجه" گؤردویوم معدنی ایستی سولارین ایچینده، ان تمیزی و کئیفلی سی دیر. البته او "قه‫ینر" سو دان خبر یوخ ایدی و سویو سرینله‫تمیشدیرلر و البته بئله اولمالی ایدی و "قه‫ینر" سونون ایچینه کی گیرمک اولماز! البته "قه‫ینرجه"نین جکوزی سی، اصلا گوجلو دئییلدی و تکجه بوراسی ایرادلی ایدی!
بونو دا آرتیریم، دوزدور "کویو ایستی سویونون(آبگرم کیوی)" سونا و جکوزی سی یوخودور، آنجاق خییاوین "قه‫ینرجه"سی، بیزیم اؤز ایستی سویوموزا یئتیشمه‫ز! آمان اولسون یئرسیز تعصصوب الیندن!

بیر باشقا سؤز:
آز قالمیشدی اونودام؛ بو یازیلاری پابلیش ائدنده، "لوطفا یایین" ایمئیللرین بیری سی گلیب کی جام جم و ایسنا، عیراق دا کی "تل عفر" کندینین توپلومونون ترکیبینی یانلیش یازیبلار و بو یانلیشلیق عمد اوزویله اولابیلر.
من ده بئله یاییرام: ایسنا و جام جمیم سؤزو گئرچک دئییل؛ تل عفر عیراقلی تورکمانلارین دیر و اورانین اهالی سی، تاریخی باخیم دان تورکدورلر. کامیل بیلگی لری بورادا اوخویون: "تورک دونیاسی"